چرا کودکم خجالتی است؟ + 20 روش درمان خجالت کودکان

کودک خجالتی در موقعیت‌های ناآشنا یا در تعامل با دیگران عصبی می‌شود و نمی‌تواند به درستی با افراد دیگر ارتباط برقرار کند. اگر احساس کند مورد توجه قرار گرفته، مضطرب می‌شود. موقعیت‌هایی مثل ملاقات با افراد جدید یا صحبت کردن در برابر جمع او را تحت فشار قرار می دهد. بچه‌ خجالتی ترجیح می‌دهد موقعیت‌ها را از دور ببیند و در آن مشارکت نکند.

بیشتر بچه‌ها در دوره‌هایی از زندگی‌شان خجالتی هستند اما بعضی دیگر تحت تاثیر منفی خجالتی بودنشان قرار می‌گیرند. بعضی کودکان خجالتی با رسیدن به سن بلوغ خجالتشان را کنار می‌گذارند اما بیشتر این بچه‌ها تبدیل به بزرگسالان خجالتی می‌شوند. در مواردی که میزان خجالتی بودن کمتر است، والدین می‌توانند به کودک کمک کنند اما اگر خجالت کودک زندگی روزمره‌اش را تحت تاثیر قرار داده یا کودک مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال اضطراب جدایی و اختلال اضطراب فراگیر است لازم است از روانشناس کودک کمک بگیرند.

مطالب مرتبط:

17 نشانه اضطراب در کودکان + 7 راهکار درمانی

 

چرا بچه ها دچار اضطراب اجتماعی می شوند؟ + درمان

 

ده توصیه برای کاهش اضطراب جدایی در کودکان ( نوزادی تا پیش دبستانی)

تاثیرات منفی خجالتی بودن کودک

خجالتی بودن بیش از حد، زندگی کودک را از چند لحاظ تحت تاثیر قرار می‌دهد. از جمله:

1. اجازه نمی‌دهد کودک مهارت‌های اجتماعی را تمرین کند و آنها را در خود پرورش دهد.

2. باعث می‌شود کودک دوستان کمتری داشته باشد.

3. باعث اجتناب کودک از فعالیت‌های مفرح که نیاز به برقراری ارتباط با دیگران دارد، می‌شود. فعالیت‌هایی مثل ورزش، موسیقی، رقص و نمایش.

4. حس تنهایی، انزوا و بی‌اهمیت بودن به کودک دست می‌‌دهد و اعتماد به نفس او  پایین می‌آید.

5. کودک نمی‌تواند توانمندی‌های بالقوه‌اش را شکوفا کند چون از قضاوت شدن توسط دیگران می‌ترسد.

6. کودکان خجالتی معمولا سطح اضطراب بالایی دارند.

7. کودک نشانه‌های جسمانی شرم‌آوری مثل قرمز شدن پوست صورت و لرزیدن صدا را تجربه می‌کند.

جنبه های مثبت خجالتی بودن کودک

خجالتی بودن کودک همیشه هم ویژگی بد و نامطلوبی نیست؛ این ویژگی به همراه خود صفات دیگری را هم می‌آورد که مثبت و مطلوب هستند. مانند: 

1. عملکرد خوب در مدرسه

2. اجتناب از رفتارهای دردسرزا

3. گوش دادن فعال به دیگران

4. راحت بودن مراقبت از آنها 

علت خجالتی بودن کودک

معمولا چند عامل در کنار هم باعث رفتارهای خجالتی کودک می‌شوند بر این اساس برخی از دلایل احتمالی خجالتی بودن شامل موارد زیر است:

ژنتیک: بعضی جنبه‌های شخصیت ناشی از عوامل ژنیتیکی و اکتسابی هستند.

شخصیت: احتمال زیادی وجود دارد که بچه‌های احساساتی و حساس، خجالتی هم باشند.

رفتار آموخته شده: بچه‌ها رفتارهای افرادی که الگوی آنها هستند را یاد می‌گیرند و تقلید می‌کنند. والدینی که خودشان خجالتی هستند، این رفتارها را به فرزندانشان "آموزش" می‌دهند.

روابط خانوادگی: بچه‌هایی که احساس دلبستگی ایمن با والدینشان ندارند، یا مراقبانی با رفتارهای متضاد دارند، دچار اضطراب شده و ممکن است رفتارهای خجالتی از خود بروز دهند. والدین بیش‌حمایتگر هم حس ناامنی و ترس در موقعیت‌های جدید را به کودک القا می‌کنند که باعث خجالتی بودن کودک می‌شود.

مطلب مرتبط: چگونه در کودکان حس تعلق به خانواده ایجاد کنیم؟

فقدان تعامل اجتماعی: کودکانی که در سال‌های اولیه زندگی خود با افراد کمی تعامل داشته‌اند، وقتی بزرگ‌تر شدند به سختی می‌توانند مهارت‌های اجتماعی برای تعامل را افراد جدید را یاد بگیرند به همین دلیل خجالتی بودن در آنها تقویت می‌شود.

مطلب مرتبط: 7 تکنیک برای داشتن کودک اجتماعی

انتقاد شدید: بچه‌هایی که توسط افراد مهم زندگی‌شان مثل پدر، مادر، خواهر، برادر یا افراد فامیل و دوستان مورد انتقاد شدید یا سوءرفتار قرار می‌گیرند تمایل به گوشه‌گیری و رفتارهای خجالتی دارند.

ترس از شکست: بچه‌هایی که مکررا به سمت انجام کارهایی فراتر توانایی‌شان سوق داده شده‌اند و نتوانسته‌اند آن کار را با موفقیت انجام دهند، از شکست خوردن می‌ترسند و این ترس را در قالب خجالت نشان می‌دهند.

مطلب مرتبط: چرا لازم است کودکان ناامیدی را تجربه کنند؟

مراقب چرخه خجالت در کودک باشید!

اگر کودکی در یک موقعیت اجتماعی رفتار خجالت‌آمیزی از خود بروز دهد، خودش را به خاطر این رفتار نکوهش می‌کند. چنین طرز برخوردی با "خود"، باعث قضاوت منفی کودک در مورد خودش می‌شود و احتمال بیشتری وجود دارد که کودک در آینده هم همین رفتار را انجام دهد. به مرور زمان، اعتمادبه‌نفس و عزت نفس کودک پایین می‌آید و اعتماد به نفس پایین باعث خجالت بیشتر می‌شود.

مطلب مرتبط: چطور عزت نفس فرزندم را افزایش دهم؟ + 8 راهکار و 7 بازی

درمان خجالتی بودن کودک

درمان کمرویی کودکان فقط با شناسایی و درمان علت به وجودآورنده آن محقق می شود. اساس درمان خجالتی بودن کودکان عبارت است از:

•  اجتناب از اشتباهات تربیتی،

•  اصلاح پیوند عاطفی ناامن با والدین،

• تقویت اعتماد به نفس کودک 

• و آموزش مهارت‌های اجتماعی و حل مسآله و برخورد با مشکلات.

با بچه های خجالتی چگونه رفتار کنیم؟

علاوه بر درمان اختلال به وجودآورنده آن، با به کار بستن یک سری اصول می توان در اکثر موارد بچه خجالتی را اصلاح کرد. در واقع پدر و مادرها بیش از چیزی که فکر می‌کنند در زندگی فرزندشان تاثیرگذارند. عمل کردن به توصیه‌های زیر می تواند تا حد زیادی خجالتی بودن بچه شما را کاهش دهد.

1. مراقب باشید که به فرزندتان برچسب "خجالتی" نزنید و اجازه ندهید دیگران هم روی فرزندتان برچسب خجالتی بزنند. بچه‌ها (و حتی بزرگسالان) بر اساس برچسب‌هایی که دیگران به آنها می‌زنند رفتار می‌کنند.

2. هیچ وقت کودک خجالتی را مورد انتقاد قرار ندهید یا به خاطر خجالتی بودن کودک را مسخره‌ نکنید. حمایت‌گر و همدل باشید و شرایط او را درک کنید. تهدید کردن کودک برای اینکه خجالتی نباشد بدترین کار است. این کار سبب می‌شود که کودک نسبت به این موضوع جبهه بگیرد و حتی اضطرابش هم بیشتر شود.

3. از کودک بخواهید در مورد دلایل خجالت کشیدنش صحبت کند؛ از چه چیزی می‌ترسد؟

4. با فرزندتان در مورد زمان‌هایی که خودتان در زندگی خجالت‌ کشیده‌اید و نحوه غلبه بر این حس صحبت کنید. از آنجایی که بچه‌ها شما را الگوی خود می‌دانند، حس بهتری در مورد خودشان پیدا می‌کنند و سطح اضطرابشان کاهش پیدا می‌کند.

5. خودتان فردی اجتماعی باشید تا کودک رفتار اجتماعی همراه با اعتماد به نفس را از شما یاد بگیرد. اگر خود والدین به نوعی خجالتی و در روابط اجتماعی ضعیف هستند نباید توقع داشته باشند که فرزندشان خجالتی نباشد، زیرا که الگوی کودک، والدین هستند. 

6. یکی از راه‌هایی که والدین در راستای کاهش خجالتی بودن کودکان می‌توانند انجام دهند، الگوسازی است. به این معنا که خود والدین اگر آشنایی را می‌بینند بلند سلام کنند و خودشان را در موقعیت‌های اجتماعی قرار دهند و رفتار‌های خوبی را از خود نشان دهند.

7. در مورد مزایای خجالتی نبودن با فرزندتان حرف بزنید. از زندگی خودتان برایش مثال بزنید.

8. وقتی در یک محیط ناآشنا به خوبی رفتار و بر خجالتش غلبه می‌کند، تشویقش کنید. حتی پیشرفت‌های جزئی را هم تشویق کنید. مثلا اگر به غریبه‌ای سلام کرد، با کلامتان تشویقش کنید.

9. سعی کنید با کمک فرزندتان برخی رفتارها را تعیین و انجام آنها را تمرین کنید. توجه کنید که باید از قدم‌های کوچک شروع کنید. برای بعضی بچه‌ها سلام کردن هم ممکن است کار سختی باشد.

10. اگر کودکتان مورد تمسخر همسالان خود قرار گرفت، او را حمایت کنید و نشان دهید که ناراحتی او را درک می‌کنید و در حد درکش توضیح دهید که چنین کاری نشان‌دهنده نقطه‌ضعف دیگری است نه او.

11. اگر در گفت‌وگویی فرزندتان پاسخ نمی‌دهد، به جای او جواب ندهید.

12. رفتار خوب و مثبت او تحسین کنید.

13. در کارهای ساده از او کمک بگیرید و صرف‌نظر از اینکه به درستی انجام می دهد یا نه از او قدردانی کنید.

14. جهت تقویت اعتماد به نفس، کودک را همانگونه که هست بپذیرید و توقع و انتظار بیش از حد او نداشته باشید.  

15. از حمایت بیش از حد و کنترل فرزندتان جداً خودداری کنید. باید متوجه مرز بی‌توجهی با کنترل‌کنندگی باشید.

16. در کارها و فعالیت‌های کودک تا زمانی که به مرز درماندگی و منصرف‌شدن نزدیک نشده است، دخالت نکنید.

17. از مقایسه کودک با همسالانش خودداری کنید و تا حدامکان از برانگیخته شدن حس مسابقه در کودک بپرهیزید.

18. در بازی‌ها هرازگاهی ببازید و نشان دهید که شکست آخرخط نیست.

19. هرازگاهی به عمد اشتباه کنید و به فرزندتان نشان دهید که شما هم ممکن است دچار اشتباه شوید اما مسئولیت اشتباه خود را می‌پذیرید.

20. مراکزی وجود دارد که کلاس‌های گروهی برگزار می‌کنند که به شدت توصیه می‌شود کودکان خجالتی در این کلاس‌ها حضور پیدا کنند؛ چراکه این حضور سبب می‌شود کودک از خجالتی بودن در بیاید.

والدین باید مراقب باشند هر زمان خجالتی بودن کودک باعث شد، او نتواند فعالیت های عادی را انجام دهد، به عنوان مثال با هیچ کدام از هم سن و سال های خود بازی نکند و تنها بماند یا اگر مهمانی به خانه می‌آید، هیچ تمایلی به تعامل با او نداشته باشد، والدین باید مداخله کنند و از یک روانشناس کمک گیرند. یــاسان این امکان را فراهم کرده است تا مشاوره شما با روانشناسان مجرب کودک و نوجوان به صورت آنلاین و در زمان های مناسب برای شما انجام شود. برای رزرو وقت مشاوره آنلاین کلیک کنید.

همچننی می توانید مهارت های فرزندپروری خود را با خواندن کتاب های روانشناسی در زمینه کودک و نـوجوان یا حضور در کـارگاه های مرتبط  ارتقا دهید.

شیوه دریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره 02126722420 یا 02126722417 تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ به شماره 09120499760 پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ به شماره 09935968010 است.