۱۰ راه برای کنار آمدن با بچه‌ لجباز

کنار آمدن با بچه‌های لجباز چالش بزرگی برای والدین محسوب می‌شود؛ زیرا، هر روز برای  وادار کردن آنها به انجام کارهای ساده‌ای مثل حمام کردن، غذا خوردن، و خوابیدن، جنگ دارند. والدین به صورت ناخواسته، با تسلیم شدن در برابر بد خلقی‌های کودکان، باعث تشدید لجبازی و یکدندگی در آنها می‌شوند. بهترین راه برای کنار آمدن با کودک لجباز این است که به او نشان دهید لجبازی‌اش بی‌فایده است و راه به جایی نمی‌برد. برای اینکه نتیجه‌ خوبی بگیرید، به رفتارهای خوب آن‌ها توجه کنید. ما در ادامه این مطلب در سایت مرکز مشاوره یاسان چندین نکته برای کنار آمدن با کودکان لجباز را پیشنهاد داده‌ایم که می‌تواند به شما کمک کند.

خصوصیات کودک لجباز

هر کودکی که اختیار خودش را دارد، لزوماً لجباز نیست. قبل از هر گونه اقدام اساسی، باید به این نکته پی ببرید که آیا کودک شما لجباز است یا قاطع. کودکان با اراده‌ی قوی می‌توانند بسیار باهوش و خلاق باشند. آنها سوالات زیادی می‌پرسند که ممکن است سرکشی به نظر بیاید. آنها برای خود نظرات و عقایدی دارند که به آن‌ها عمل می‌کنند. از طرف دیگر، بچه‌های لجباز فقط به نظر خودشان پایبند هستند و حاضر نیستند به حرف‌های شما گوش دهند. خصوصیاتی که ممکن است در کودکان لجباز دیده ‌‌شود عبارتند از:

• آنها به شدت به تائید و شنیده شدن نیاز دارند. بنابراین ممکن است اغلب به دنبال جلب توجه شما باشند

• ممکن است به شدت مستقل باشند.

• به انجام کاری که دوست دارند، بسیار مصمم و متعهد هستند

• همه کودکان گاهی اوقات کج‌خلقی می‌کنند، اما کودکان لجباز بیشتر این رفتار را از خودشان، بروز می‌دهند.

• دارای خصوصیتی مثل رهبری قوی هستند و ممکن است گاهی رئیس بازی دربیاورند

• دوست دارند کارها را به روش و سرعت خودشان انجام دهند

علل لجبازی کردن کودکان

هانیه لواف، ارزیاب و استعدادیاب کودک و نوجوان مرکز مشاوره یاسان در این پادکست درباره علل لجبازی کودکان و راهکارهایی برای مقابله و کاهش آن ارائه کرده است:

نقش والدین در لجبازی کودکان

در این ویدیو هانیه لواف، ارزیاب و استعدادیاب کودک مرکز مشاوره یاسان توضیح می‌دهد کدام دسته از والدین احتمال لجبازی در کودک را بالا می‌برند.

نکاتی برای کنار آمدن با کودکان لجباز

ممکن است کودک دو یا سه ساله لجبازی داشته باشید که در تخت نمی‌ماند، یا هر بار که می‌خواهید به او غذا دهید، دست شما را رد می‌کند. یا ممکن است کودک شش ساله‌ کله ‌شق شما اصرار داشته‌ باشد هرروز همان لباس‌های همیشگی را بپوشد و با پاکوبیدن روی زمین در مقابل هر قانون یا خواسته شما مقاومت کند. در ادامه به ده نکته برای کنار آمدن با لجبازی در کودکان اشاره می‌کنیم که می‌تواند به شما کمک کند.

1. سعی کنید گوش دهید: ارتباط یک خیابان دو طرفه است. اگر می خواهید فرزندتان به حرف های شما گوش دهد ، باید اول به حرف های او گوش دهید. کودکان لجباز ممکن است نظرات محکمی داشته باشند و بخواهند با شما جروبحث کنند.

آنها اگر احساس کنند که خبری از شنیده شدن، نیست. ممکن است سرکش شوند. بیشتر اوقات هنگامی که کودک شما اصرار دارد کاری را انجام بدهد یا انجام ندهد، گوش دادن به او و صحبت کردن درباره‌ آنچه او را آزار می دهد، موثر است. به عنوان مثال، اگر کودک شما برای تمام کردن ناهارش، قشقرق راه می‌اندازد، به زور به او غذا ندهید. در عوض، از او بپرسید چرا نمی‌خواهد غذا بخورد و به جوابش گوش دهید. این موضوع می‌تواند به دلیل بازیگوشی یا دل درد باشد. اگر می‌خواهید کودک پنج ساله‌ لجباز شما به حرفهایتان گوش دهد، سعی کنید به آرامی به او نزدیک شوید، نه یکباره و مستقیم.

2. به انجام کاری مجبورشان نکنید: وقتی بچه‌ها را مجبور به انجام کاری می‌کنید، آنها تمایل به سرکشی و نافرمانی پیدا می‌کنند. اصطلاحی که این رفتار را به بهترین وجه تعریف می کند " ضد ضربه" است یعنی مقاومت غریزی در برابر هر نوع احساس اجبار که از ویژگی‌های معمول لجبازی است.

به عنوان مثال، اگر کودک 6 ساله شما تمایل دارد تا نیمه‌های شب تلویزیون ببیند، مجبور کردن او برای خوابیدن کمکی به شما نمی‌کند. در عوض کنار او بنشینید و به آنچه تماشا می‌کند علاقه نشان دهید. وقتی به کودک اهمیت می‌دهید، او هم واکنش مثبت نشان خواهد داد. کودکانی که با والدین و مراقبان خود ارتباط خوبی می‌گیرند، بهتر همکاری می‌کنند.

3. به آنها حق انتخاب بدهید: کودکان لجباز نظر خودشان را دارند و دوست ندارند به آن‌ها بگویید که چه کاری باید انجام بدهند. اگر به کودک چهار ساله‌ لجباز خود بگویید باید تا ساعت نه شب در رخت‌خواب باشد، تنها چیزی که خواهید شنید یک ” نه” بلند است. یا اگر به پسر پنج ساله‌ لجباز خود بگویید باید اسباب‌بازی را که شما انتخاب کردید بخرد، مطمئن باشید او دیگر آن اسباب‌بازی را نمی‌‌خواهد. به فرزندان خود دستور ندهید بلکه گزینه‌هایی برای انتخاب در اختیارشان بگذارید. به جای اینکه به او دستور دهید که به رخت‌خواب برود، از او بپرسید قبل از خواب کدام داستان را می‌خواهد بخواند.

کودک می‌تواند همچنان مقاومت کند و بگوید:" نخیر من نمی‌خوام بخوابم". خونسردی‌ خود را حفظ کنید و رک بگویید: "خب عزیزم این که جزو گزینه‌ها نبود". می‌توانید این را هر چندبار که لازم است‌ و حدالامکان با آرامش و حفظ خونسردی، تکرار کنید. انگار نوارتان گیر کرده است اما بالاخره کودک تسلیم می‌شود.

گزینه‌های زیاد دادن هم خوب نیست. برای مثال اگر از کودک بخواهید یک دست لباس از کمدش انتخاب کند ممکن است گیج شود. اگر خودتان دو یا سه دست لباس انتخاب کنید و بعد از کودک لجباز خود بخواهید هرکدام را می‌‌خواهد بردارد، می‌توانید از این مشکل جلوگیری کنید.

4. خونسرد باشید: فریاد زدن بر سر کودک لجباز در حالی که او هم دارد جیغ می‌زند، یک گفتگوی معمولی را به یک مسابقه فریاد بین کودک و والدین تبدیل می‌کند. کودک شما ممکن است از واکنش شما، دعوت برای درگیری لفظی را برداشت کند و این فقط اوضاع را بدتر می‌کند. شما به عنوان بزرگسال می‌توانید گفتگو را به سمتی هدایت کنید که بتوان از آن یک نتیجه‌ درست و حسابی، گرفت. به کودکتان کمک کنید تا متوجه شود چرا باید چنین کاری انجام دهد یا اینگونه رفتار کند.

هر کاری لازم است برای حفظ خونسردی انجام دهید. مدیتیشن کنید، ورزش کنید یا به موسیقی گوش دهید. یک موسیقی آرامش بخش در خانه پخش کنید تا کودکتان هم بتواند به آن گوش دهد. هرچند وقت یکبار موسیقی مورد علاقه کودک خود را پخش کنید. به این شکل می‌توانید موافقت او را جلب کنید و همچنین به او کمک کنید آرام شود و اعصاب راحت‌تری داشته باشد.

5. به آنها احترام بگذارید: اگر قدرت خود را به کودک تحمیل کنید، او آن را نخواهد پذیرفت. در ادامه به روش‌هایی برای ایجاد احترام متقابل بین والدین و کودک‌ اشاره می‌کنیم:

• با آنها همدلی کنید

• به آنچه می‌گویید عمل کنید

• برای همه کودکان خود قوانین یکسان داشته باشید

• هرگز به احساسات یا نظرات آنها بی‌توجهی نکنید

• به دنبال همکاری کودک باشید و اصرار نداشته باشید که از دستورالعمل‌ها پیروی کند

• شما باید مثل یک الگو برای فرزندتان باشید؛ زیرا کودکان تمام مدت شما را زیر نظر دارند

• اجازه دهید کودک هرکاری را که می‌تواند، خودش انجام دهد و برای دلسوزی و برداشتن بار از روی دوشش کاری برای او انجام ندهید. با این کار نشان می‌دهید که به کودک اعتماد دارید

6. آنها را به مشارکت در کارها دعوت کنید: کودکان لجباز یا قاطع نسبت به رفتاری که با آنها دارید، بسیار حساس هستند. بنابراین مراقب لحن صدا، زبان بدن و کلماتی که استفاده می‌کنید باشید. این کودکان وقتی از رفتار شما ناراحت می‌شوند هر کاری که می‌توانند را برای محافظت از خودشان انجام می‌دهند که شامل نافرمانی، حاضر جوابی و پرخاشگری است.

• اگر برخوردتان را با کودک لجبازتان تغییر دهید، واکنش او به شما نیز تغییر می‌کند. به جای اینکه به آن‌ها دستور دهید چه کاری انجام دهند، شریک کارهایشان شوید.

• به جای اینکه به کودکتان بگویید:" من ازت میخوام اینکارو انجام بدی" به او بگویید:" بیا باهم انجامش بدیم" یا "نظرت چیه اینو امتحان کنیم".

• از فعالیت‌های لذت بخش استفاده کنید تا کودک کاری را که می‌خواهید انجام دهد. برای مثال اگر می‌‌خواهید کودک لجباز شما اسباب‌بازی‌‌هایش را جمع کند، خودتان شروع به جمع کردن آنها کنید و از کودک بخواهید "نیروی کمکی ویژه" شما باشد.

• همچنین، شما می‌توانید برای انجام این فعالیت زمان تعیین کنید تا کودک به چالش کشیده شود و ترغیب شود تا زودتر از شما اسباب‌بازی‌هایش را جمع کند. این کلکی است که بیشتر اوقات جواب می دهد.

7. با آن‌ها حرف بزنید: گاهی لازم است با کودک صحبت کنید. آن‌ها، معمولا وقتی آنچه را که می‌‌خواهند به دست نمی‌آورند، بدرفتاری می‌کنند. اگر می خواهید آنها به حرف های شما گوش دهند، باید بدانید چه چیزی آنها را از انجام این کار باز می‌دارد.

• با پرسیدن چند سوال مثل:" چی آزارت میده؟" "مشکلی هست؟" "چیزی لازم داری؟" شروع کنید که آن‌ها را ترغیب کنید تا درباره اش صحبت کنند. با این کار، این پیام را به آن‌ها می‌دهید که به خواسته‌هایشان، احترام می‌گذارید و مایلید که به آن‌ها رسیدگی کنید.

• گفتگو لزوما به این معنا نیست که همیشه باید تسلیم خواسته‌های کودک شوید، بلکه به معنای اهمیت دادن و موثر بودن است. به عنوان مثال، اگر کودک شما می‌خواهد راس ساعت مشخصی بخوابد، به جای پافشاری روی حرف خودتان، بر سر زمانی توافق کنید که هر دوی شما راضی باشید.

8. فضایی دوستانه در خانه ایجاد کنید: کودکان از طریق مشاهده و تجربه یاد می‌گیرند. اگر آنها ببینند که والدینشان دائماً با هم جر و بحث می‌کنند، آن‌ها هم تقلید می کنند. اختلافات زناشویی بین والدین می تواند به ایجاد یک محیط استرس زا در خانه منجر شود و بر روحیه و رفتار فرزندان تأثیر بگذارد. بر اساس یک پژوهش، اختلافات زناشویی ممکن است منجر به کناره‌گیری اجتماعی و حتی پرخاشگری در کودکان شود.

9. کودک را درک کنید: برای اینکه رفتار کودک لجبازتان را بهتر درک کنید، سعی کنید تا از دید او به موقعیت نگاه کنید. خود را به جای کودک بگذارید و سعی کنید تصور کنید که چه احساسی را تجربه می‌کنند که باعث می‌شود چنین رفتاری ازخودش نشان دهند. هرچه بیشتر کودک خود را بشناسید، بهتر می‌توانید با لجبازی او کنار بیایید.

حتی وقتی که تسلیم خواسته‌های کودک نمی‌شوید با او همدلی کنید. شما می‌توانید ناامیدی، عصبانیت یا سرخوردگی او را درک کنید و در عین قاطعیت، از او حمایت کنید.

برای مثال اگر کودک شما تمایلی به انجام تکالیف مدرسه‌اش ندارد، ممکن است تکالیف باعث آشفتگی و اضطراب او شده باشند. اگر تکالیف کودک حجم زیادی دارند یا کودک نمی‌تواند روی آنها تمرکز کند، می‌توانید با تقسیم تکالیف به بخش‌های کوچک‌تر که در زمان کوتاه‌تر قابل انجام هستند، به او کمک کنید. شما می‌توانید بین تکالیف زنگ تفریح‌های کوچک یک یا دو دقیقه‌ای به کودک بدهید تا فشار کمتری به او وارد شود.

10. موجب تقویت رفتارهای خوب شوید: گاهی اوقات پیش می‌آید که شما نمی‌دانید برای کنترل خشم و رفتارهای پرخاشگرانه کودک لجباز خود چه باید کنید. اگر بدون فکر عکس العمل نشان دهید، ممکن است نگرشی منفی نسبت به مسئله ایجاد کرده و حتی ناخواسته رفتار منفی را در آنها تقویت کنید.

برای مثال کودک شما ممکن است با هرچه شما می‌گویید مخالفت کند. خوب فکر کنید و ببینید آیا زیاد به کودک خود نه می‌گویید؟ اگر اینطور است، به عنوان یک الگوی نامناسب، در حال تقویت رفتار منفی در کودک هستید.

یکی از راه های تغییر دادن پاسخ های منفی کودک لجباز شما، بازی "بله" است ، یک استراتژی هوشمندانه که توسط متخصصان کودک  توصیه می شود.

در این بازی کودک شما باید به همه سوالات با “بله” یا “نه” جواب بدهد. احتمالا پاسخ کودک به سوالاتی از قبیل تو عاشق بستنی هستی ؟ ، دوست داری با اسباب‌بازی‌هات بازی کنی؟ یا دوست داری فردا ببینی که دایناسورت تو وان حموم شناور می‌مونه یا نه؟ "بله" خواهد بود. هرچه کودک پاسخ‌های مثبت بیشتری بدهد، بیشتر احساس می‌کند که شما او را می‌شنوید و برایش ارزش قائل هستید.

چگونه با مشکلات کودکان لجباز برخورد کنیم؟

در ادامه به برخی مشکلات رایجی که والدین ممکن است هنگام کنار آمدن با کودک لجباز با آن روبرو شوند اشاره می‌کنیم:

چگونه به کودک لجبازمان دستشویی رفتن را آموزش دهیم؟

آموزش دستشویی رفتن به خودی‌خود دشوار است، اما وقتی با یک کودک لجباز سروکار دارید، می‌تواند بغرنج شود . شما می‌توانید با استفاده از راهکارهای زیر به کودک سه ساله لجباز و پرخاشگر خود دستشویی رفتن را آموزش دهید:

• در مورد آن با کودک حرف بزنید

• برایش توضیح دهید که چطور انجام‌ می‌شود

• دستشویی رفتن را برای کودک تبدیل به سرگرمی کنید

• اگر کودک از دستشویی رفتن امتناع می‌کند، آن را خیلی جدی نگیرید

• به یاد داشته باشید که برای یک کودک لجباز ممکن است آموزش استفاده از دستشویی بیشتر از یک کودک مطیع طول بکشد. مهم این است که صبور باشید و برای رسیدن به هدف با کودک کار کنید، نه اینکه او را به سمت هدف هل دهید.

چگونه به کودک لجباز غذا دهیم؟

کودکان معمولا در مورد غذا خوردن زیاد بهانه ‌می‌گیرند. شما همیشه نمی‌توانید هرغذایی که کودک می‌خواهد به او بدهید. بهترین راه برای اینکه مطمئن شوید کودکتان خوب غذا می‌خورد، این است که وقت شام را برایش لذت بخش کنید.

• در آماده کردن غذای کودک خلاقیت به خرج دهید

• از او بخواهید در آماده کردن میز غذا به شما کمک کند

• آن‌ها را ترغیب کنید که پیش از پس زدن غذا، فقط کمی از آن را امتحان کنند (فقط یک لقمه)

• برای آنها لقمه‌‌های کوچک از همه چیز آماده کنید و اجازه دهید خودشان انتخاب کنند

• اگر غذایشان را تمام کردند، به آنها دسر یا خوراکی موردعلاقه‌شان را جایزه بدهید

برای آگاهی بیشتر مقاله 15 راهکار ساده برای حل مشکل غذا نخوردن کودکان را بخوانید.

خواندن مقاله هنگام لجبازی کودک در پوشیدن لباس چه کنیم؟ را نیز توصیه می کنیم.

 چگونه کودک لجباز را تنبیه کنیم؟

کودکان به قوانین و نظم نیاز دارند. فرزندان شما باید بدانند که کارهایشان عواقبی خوب یا بد دارند.مطمئن شوید که آنها کاملاً عواقب قانون‌شکنی را می‌دانند

کودکان باید بلافاصله عواقب کارشان را ببیند. به این شکل آنها می‌توانند بین کارها و نتایج آنها ارتباط برقرار کنند. کوتاه کردن زمان استراحت، کم کردن زمان بازی یا تماشای تلویزیون و سپردن کارهای کوچک به کودک می‌توانند راه‌های مناسبی برای تنبیه کودک باشد. همچنین می‌توانید باتوجه به مشکل، از تنبیه‌‌های خلاقانه استفاده کنید.

به یاد داشته باشید که هدف تنبیه کودک نیست، بلکه این است که کودک متوجه شود رفتارش اشتباه بوده است.

با وجود بهترین تلاش های والدین برای شناخت کودک و نوجوان خود، برخی اوقات به نظر می رسد مشکلات فرزندان برای آنها غافلگیر کننده است. در مواجهه با مشکلات رفتاری و هیجانی (مانند رفتارهای پرخطر غیر قابل کنترل) باید حتماً از روانشناس متخصص کودک و نوجوان کمک بگیرید. برای رزرو وقت مشاوره و ارزیابی کلیک کنید.

همچنین می توانید مهارت های فرزندپروری خود را با خواندن کتاب های روانشناسی در زمینه کودک و نـوجوان  یا حضور در کـارگـاه های فرزندپروری ارتقا دهید.

شیوه دریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره 02126722420 یا 02126722417 تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ به شماره 09120499760 پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ به شماره 09935968010 است.