نحوه برخورد با کودک والد از دست داده + علائم سوگ در کودکان

کودک نیز همانند افراد بزرگسال در رویارویی با پدیده مرگ و از دست دادن عزیزان خود دچار غم می شود و میزان آن رابطه مستقیمی با سطح تکامل کودک دارد. هرچه سن کودک پایین‌‌تر باشد میزان برون ریزی و صحبت کردن کودک کاهش می یابد. علائم سوگ در کودکان در سطوح هیجانی، رفتاری، شناختی و جسمانی بروز می دهد.

نشانه های عاطفی سوگ در کودکان

• بی تعادلی و نوسان

• افکار مزاحم و ترسناک و کابوس

• اضطراب

• احساس ناامنی

• سرزنش خود

• افسردگی

• احساس بی ارزشی بودن

• خشم و بروز رفتارهای آسیب رسان به خود یا دیگران 

• لجبازی و قشقرق 

مطالب مرتبط:

آیا می‌دانید کدام رفتار فرزندتان ناشی از اضطراب و استرس است؟

 

20 رفتار کودک که نشان‌دهنده افسردگی است + درمان

 

چگونه با قشقرق در کودکان مقابله کنیم؟ + 9 روش پیشگیرانه

نشانه های رفتاری سوگ در کودکان

• دوری از اطرافیان

• احساس کرختی

• پرخاشگری

• مشکلات در تعامل با همسالان یا بزرگسالان و

• رفتارهای خودکشی و خودزنی (بیشتر در نوجوانان قابل مشاهده است)

مطالب مرتبط:

8 علت پرخاشگری کودکان + راه‌های آموزش کنترل خشم در کودک

 

احتمال خودکشی در کدام نوجوان بیشتر است؟ + 11 راهکار به والدین

 

نشانه های شناختی سوگ در کودکان

• مقصر دانستن خود

• خود را مستحق بدترین اتفاقات دانستن

• از دست دادن اعتقاد به عدالت یا خداوند

• دچار تحریفات شناختی شدن (فاجعه سازی، باورهمه یا هیچ، تمرکز بر خود) 

نشانه‌های جسمانی سوگ در کودکان

• افزایش ضربان قلب

• افزایش فشار خون

• گوش به زنگی

• تنش جسمانی

داستان "گنجشکی و درخت بید"، نه فقط برای کودکان بلکه برای مراقبان او نگاشته شده است تا به آنها توضیح ‌دهد در چنین شرایطی بهتر است چگونه رفتار کنند.

برای مشاهده اطلاعات بیشتر این کتاب روی عکس کلیک کنید.

باور کودک از مرگ در سنین متفاوت

بر اساس یک نظریه روانشناسی (ماری نگی)، کودکان در مراحل سنی مختلف باورهای متفاوتی از مرگ دارند.

سه تا پنج سالگی: مرگ به عنوان فرایندی قابل برگشت تصور می شود. در این مرحله، کودک گمان می کند، شخص فوت شده به زندگی عادی برخواهد گشت و منتظر است که چنین روزی فرا برسد و فرد مرده به نزد او بازگردد .

شش تا نه سالگی: مرگ به عنوان رویدادی مجسم است. در این مرحله، کودکان متوجه می شوند که مرگ پایان زندگی است و واقعیت آن را می پذیرند اما در واقع به آن جسمیت می دهند و معتقد هستند که فرد فوت شده از خارج می آید و احتملا قابل دیدن است.

ده تا دوازده سالگی: مرگ به عنوان پایان اعمال حیاتی: در این مرحله، کودک، مرگ را به عنوان رویدادی طبیعی و برگشت ناپذیر می‌پذیرد.

رفتارهای اشتباه بزرگسالان در مقابل کودک داغدیده 

هانیه لواف، ارزیاب و استعدایاب کودک مرکز مشاوره یاسان در این پادکست به رفتارهای اشتباه بزرگسالان در مقابل کودک داغدیده اشاره کرده است و شیوه صحیح برخورد با این کودکان را توضیح داده است.

درمان سوگ در کودکان

عواملی مانند رابطه کودک با فرد متوفی، استرس‌های کودک و خانواده و سبک‌های مقابله با آن، وجود مشکلات همزمان در کودک و خانواده و میزان حمایت های موجود محیطی می‌تواند بر میزان آسیب وارده بر کودک سوگوار موثر باشد. مرگ مادر برای کودک سخت‌تر است؛ زیرا فقدان مادر از نظر عاطفی، پیوند قوی‌تری را خدشه‌دار می‌کند و هم تغییرات بسیاری در زندگی کودک ایجاد خواهد کرد.

اختلال سوگ در کودکان به صورت افسردگی، سوء مصرف مواد و اختلالات روانی نمایان می‌شود. بر این اساس برای کاهش آسیب‌های ناشی از سوگ در برخورد با کودک داغدیده باید ملاحظات زیر رعایت شود:

1. از مرگ با عناوین مسافرت، خواب، بیماری طولانی مدت و رفتن پیش خدا یاد نشود.

2. به کودک داغدیده اجازه برون ریزی هیجانی و گریه کردن بدهید و خودتان با کودک درباره فرد متوفی صحبت کنید.

3. به احساسات و ترس‌های کودک سوگوار احترام بگذارید و صبوری پیشه کنید. کودک، ترس از دست دادن والد و یا دیگر عزیزانش را دارد و ممکن است در مقابل آن فرد واکنش‌های اضطرابی بروز دهد. باید با همدلی کردن به او احساس امنیت داده شود.

4. کودکان خودسرزنشگری دارند و تصور می کنند که فوت فرد به علت اشتباهی است که آنان مرتکب شده‌اند و از این بابت احساس گناه و عذاب وجدان دارند. باید به کودکان این اطمینان داده شود که مرگ، تنبیهی در مقابل رفتارغلط آن‌ها نیست و رنج و مرگ را نباید با مجازات یا گناه و تنبیه آنان مرتبط دانست.

5. پنهان کردن عکس و یا وسایل فرد متوفی از کودک داغدیده اشتباه است و باید در دسترس کودک قرار داده شود تا مواجهه سازی صورت گیرد.

6. بهتر است کودک در مراسم سوگواری شرکت کند و این امر به کودک کمک می‌کند تا با متوفی خداحافظی کند و فقدان را بپذیرد.

7. کودک سوگوار ممکن است سوالاتی راجع به مرگ داشته باشد. به سوالات او پاسخ‌های ساده، قابل فهم و واقعی بدهید‎.

8. سوگ خودتان را از کودک مخفی نکنید. اشکالی ندارد در حضور کودک گریه کنید یا ناراحتی خودتان را نشان دهید.

9. از کودک داغدیده بخواهید تا برای فرد از دست رفته نقاشی بکشد و یا نامه برایش بنویسد.

کودکانی که به دلیل مرگ یکی از والدین با پدر یا مادرشان زندگی می کنند، احساس عمیق سوگ و خجالت را تجربه می کنند. بسیاری از کودکان مرگ یکی از والدین را به دلیل رفتارها یا افکار اشتباه خود می دانند. والدی که با کودک زندگی می کند می تواند نقش بسیار تاثیرگذاری در بهبود وضعیت روانشناختی کودک و افزایش سطح اعتماد به نفس کودک داشته باشد. به عنوان یک والد تنها باید:

1. با احساس غم و ناراحتی او همدلی کنید

2. فرزندتان را برای آن چیزی که هست تشویق کنید

3. برای او نامه بنویسید و از عشق و محبت خود صحبت کنید

4. به هیچ عنوان و در هیچ شرایطی با کودک خود درد دل نکنید

5. زمانی را برای تعامل مثبت و وقت گذراندن با او در نظر بگیرید

6. او را به بدون شرط دوست داشته باشید و نه فقط برای کارهای خوبش

7. اجازه بدهید کودک با شما آزادانه در مورد احساسات و افکارش صحبت کند

8. مقررات مشخصی در خانه وضع کنید و این قوانین را به دلیل ترحم نسبت به فرزندتان نقض نکنید

9. به او باج ندهید بلکه تعامل مثبتی را با کودک برقرار کنید

مطلب مرتبط: 27 نکته برای افزایش اعتماد به نفس کودک

 

بسیاری از کودکانی وقتی یکی از والدین خود را از دست می دهند، والد غایب را بسیار ایدئال سازی کرده و او را موجودی افسانه ای و بی عیب و نقص می پندارند. در چنین وضعیتی برای کمک به فرزند خود این راهکارها را استفاده کنید:

• به او اجازه دهید آزادانه خاطرات خود را از والد غایب بیان کند (حتی اگر این خاطرات ساختگی باشد)

• خاطرات او را تصحیح نکرده و ابعاد منفی را به او گوشزد نکنید

• درباره خاطرات از او سوالاتی بپرسید و اجازه دهید کودک هر چقدر می خواهد داستان سرایی کند

برای جلوگیری از افسردگی کودک و افزایش اعتماد به نفس  کودکی که دچار اختلال سوگ شده است نیز باید:

• دائما به او گوشزد کنید که مرگ پدر و مادرش هیچ ربطی به او نداشته و به خاطر اشتباه او نبوده است

• واضح و مشخص به خاطر رفتارها و کارهای خوبش او را تحسین و تشویق کنید

• با بزرگترهایی که به آنها اعتماد دارید رابطه برقرار کرده و اجازه دهید کودک اوقاتی را با آنها سپری کند و از آنها عشق و توجه دریافت کند

• کودک خود را در یک ورزش، هنر و یا مهارت تقویت کنید تا بتواند به خودش افتخار کند

در صورت ادامه دار شدن فرآیند سوگ در کودک و عدم سازگاری او، حتما با روانشناس کودک در کمک بگیرید.  برای  دریافت وقت ارزیابی و مشاوره کلیک کنید.

شیوه دریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان نوجوان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره زیر تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ است.