9 دلیل تنبلی یا بی‌انگیزه بودن نوجوانان

آیا نوجوان شما هم بی‌انگیزه، بی‌حال یا تنبل به نظر می‌رسد؟ بسیاری از نوجوانان گاهی به دلیل مشکلات انگیزشی به صورت بی‌حال و خسته، بی‌تحرک، ضعیف در پیگیری امور محوله و درسی و منزوی از اجتماع ظاهر می‌شود.

شاید والدین فکر کنند این رفتارهای فرزندشان ناشی از تنبلی است اما این تصور کاملاً اشتباه است؛ چراکه همه بچه‌ها می‌خواهند بهترین باشند، بالاترین نمره را کسب کنند، والدین خود را راضی نگه‌ دارند، همسالان خود را تحت تأثیر قرار دهند و در موسیقی، ورزش یا فعالیت مورد علاقه‌شان برتری داشته باشند.

نوجوانی دوران پیچیده و حساسی است به طوری که انگیزه بسیاری از نوجوانان برای دستیابی به اهدافشان به شدت توسط موانع فیزیکی، عاطفی، اجتماعی یا عصبی کاهش می‌یابد. آنچه به نظر می‌رسد تنبلی نیست بلکه رفتاری اجتنابی است، در حقیقت کم انگیزه بودن نوجوان پاسخی برای مقابله با درد ناشی از تلاش و شکست مکرر آنهاست. این در حالیست که با گذشت زمان، این "درماندگی" نوجوان توسط معلمان و والدین به عنوان "تنبل" برچسب‌گذاری می‌شود!

بسیاری از مشکلات رایج نوجوانان ریشه در "انگیزه پایین" آنها دارد. اغلب اوقات، نوجوان هم به اندازه والدین و معلمانش درباره علت پایین بودن انگیزه خود گیج می‌شود. بهترین راه برای کشف علت ‌بی‌انگیزه بودن فرزند نوجوان‌تان این است که شرایط او را بدون قضاوت کردن بررسی کنید. شناخت موانع انگیزشی بالقوه در دوران نوجوانی به شما کمک می‌کند تا بهتر بتوانید با فرزندتان ارتباط برقرار کنید و مشکلات مربوط به انگیزه را در او  برطرف کنید.

رایج‌ترین علل انگیزه پایین در میان نوجوانان

1. ترس از شکست: گاهی نوجوانان چنان ترسی از شکست خوردن دارند که از همان ابتدا حاضر به تلاش کردن نیستند. آنها می‌ترسند، اگر زیاد تلاش کنند، سخت‌تر شکست بخورند؛ در واقع نوجوان فکر می‌کند  اگر برای رسیدن به هدفی سخت تلاش کند و در آن شکست بخورد یعنی او فرد بی‌کفایت و بی‌عرضه است! این ترس انواع مختلفی دارد: برخی از نوجوانان فشار بیرونی شدیدی - از طرف والدین، همسالان، معلمان یا موفقیت خواهر یا برادر بزرگتر - را برای انجام کار تحمل می‌کنند. برخی دیگر نیز چون از سنین پایین به دلیل توانایی‌های درونی یا هوش‌شان - و نه برای سخت کوشی‌شان- مورد تحسین قرار گرفته‌اند، احساس می کنند، هر شکستی تهدیدی برای تصویر آنها به عنوان فردی باهوش یا توانا است، به همین دلیل دست از تلاش می‌کشند.

2. فقدان انگیزه‌های درونی: برخی از کودکان به دلیل نوع تربیت والدینشان ‌به تحسین و پاداش بیرونی به‌طور اعتیادآوری وابسته شده‌اند به‌طوری که حتی با شروع دوران نوجوانی نمی‌توانند برای انجام فعالیت‌های خود انگیزه درونی بیابند. این نوجوانان معمولاً انرژی زیادی را صرف انجام فعالیت‌های می‌کنند که دیگران را خوشحال ‌کنند. برای آنها بسیار دشوار است، کارهایی را دنبال کنند که موجب خوشحالی خودشان بشود نه دیگران.

3. افسردگی: گاهی اطرافیان، افسردگی نوجوان را ناشی از تنبلی او می‌دانند؛ زیرا نوجوانان افسرده بی‌حال به نظر می‌رسد، در انجام وظایفش مشکل دارد و زیاد می‌خوابد. برخی از والدین نیز گمان می‌کنند، تنبلی فرزند نوجوان‌شان نوعی سرپیچی از فرامین‌ یا لجبازی با آنهاست.

مطلب مرتبط: چگونه افسردگی را در نوجوانان تشخیص دهیم؟ + تست

4. اضطراب و فوبیا: اضطراب و فوبیا هم می‌تواند منجر به رفتارهای اجتنابی شدید شود. نوجوان ممکن است دوست نداشته باشد درباره احساساتی که باعث اجتناب او از انجام کاری می‌شود، صحبت کند. بنابراین اکراه او برای شرکت در فعالیت‌های خاص ممکن است ناشی از عدم علاقه باشد نه ناراحتی.

مطلب مرتبط: چرا باید اضطراب در دوره نوجوانی کنترل شود؟

5. رژیم غذایی ناسالم: یکی از قاتل‌های انگیزه نوجوانان که به راحتی قابل تشخیص است رژیم غذایی ناسالم است. بخصوص رژیم غذایی حاوی چربی‌های اشباع شده و قندهای فرآوری شده که منجر به خستگی، تحریک‌پذیری، افسردگی، کاهش تمرکز و میل شدید به خوابیدن در وسط روز می‌شود!

همچنین مصرف ناکافی مایعات به ویژه به شکل آب ساده موجب خستگی و کندتر شدن عملکرد شناختی نوجوان و در نتیجه کاهش شدت انگیزه و بهره‌وری او می‌شود. کم آبی مزمن به ویژه برای دانش‌آموزان ورزشکار و نوجوانانی که از داروهای خاصی مانند لیتیوم استفاده می‌کنند، مشکل ساز است.

6. عادات بد خواب: بی‌خوابی در نوجوانان علل مختلفی دارد از جمله عوامل اجتماعی، عاطفی، بیوشیمیایی و غیره. اما علت هر چه باشد، کمبود خواب با ایجاد خستگی در طول روز، عدم تمرکز، افسردگی یا اضطراب موجب کاهش انگیزه در نوجوان می‌شود.

مطالب مرتبط: 

انواع اختلال خوردن در نوجوانان + علل، راههای تشخیص و درمان

 

آموزش سبک زندگی به نوجوانان

7. سوء مصرف مواد مخدر و نوشیدنی‌های الکلی: سوء مصرف مواد و الکل نیز منجر به بی‌حالی و بی‌علاقگی به فعالیت‌های معمولی می‌شود. حتی استفاده بیش از حد از موادی مانند کافئین یا نوشیدنی‌های محرک نیز می تواند این تاثیر را داشته باشد.

مطلب مرتبط: نشانه های نوجوان سیگاری + 12 روش برای جلوگیری از سیگاری شدن نوجوانان 

8. اختلالات یادگیری: بسیاری از جوانان علی‌رغم هوش و توانایی بالا به دلیل برخی از اختلالات یادگیری بی‌انگیزه یا تنبل به نظر می‌رسند. برخی از این اختلالات عبارتند از:

• اختلال یادگیری غیر کلامی (NLD): نوجوانان دارای این اختلال در درک یا بیان نشانه‌های غیرکلامی مانند حالات چهره یا لحن صدا مشکل دارند.

• اختلال کم توجهی (ADD): اختلال کم توجهی یا نقص در توجه، یک اختلال عصبی-رشدی است که توجه و کنترل رفتارهای تکانشی را برای فرد مشکل می‌کند. بسیاری از مبتلایان به ADD به دلیل ضریب هوشی بالا، تکالیف مدرسه را انجام نمی‌دهند یا فراموش می‌کنند انجام دهند. همین امر نیز موجب می‌شود والدین یا اولیای مدرسه به این دانش‌آموزان برچسب تنبلی بزنند.

• خوانش پریشی: اختلال خواندن مانعی بسیار چالش برانگیز برای دانش آموزان باهوش است. در این نوع اختلال مدت زمانی که نوجوان برای خواندن یا نوشتن صرف می‌کند با سن او مطابقت ندارد. گاهی والدین یا معلمان گمان می‌کنند، نوجوان برای انجام تکالیفش انگیزه ندارد و به همین دلیل دانش‌آموز را مجبور به تلاش بیشتر می‌کنند. این درحالیست که تلاش بی‌وقفه و بدون موفقیت موجب از بین رفتن انگیزه در نوجوان می‌شود.

9. مشکلا مربوط به بینایی یا شنوایی: متاسفانه برخی از مشکلات بینایی و شنوایی در کودکان برای سال‌های طولانی مورد توجه قرار نمی‌گیرد. دانش‌آموزی که دائم به دلیل گوش ندادن به دستورالعمل‌ها یا انجام ندادن تکالیف سرزنش می‌شود، ممکن است از مشکل بینایی یا شنوایی رنج ببرد. این دانش‌آموزان اغلب تصور می‌کنند به اندازه سایر دانش‌آموزان باهوش نیستند به همین دلیل دست از تلاش برمی‌دارند و در نهایت اطرافیان به آنها برچسب «تنبل» می‌زنند.

مطلب مرتبط: چگونه نوجوانان را به درس خواندن تشویق کنیم؟

با توجه به نکات گفته شده، قبل از اینکه به این نتیجه برسید که فرزند نوجوان‌تان تنبل است، به یاد داشته باشید، همه کودکان، نوجوانان و بزرگسالان می‌خواهند موفق شوند. با داشتن این درک، به احتمال زیاد به جای واکنش منفی یا قضاوت کردن فرزندتان، "تنبلی ظاهری" او با کنجکاوی بیشتری بررسی کنید. اگر مشکوک هستید که یکی از عوامل بالا ممکن است مانع عملکرد و انگیزه فرزند شما باشد بهتر است حتما از یک روانشناس متخصص در حیهطه نوجوانان کمک بگیرید.

شیوه دریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان نوجوان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره زیر تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ است.