مهمترین علل درگیری بین والدین و نوجوانان + راهکار

اختلافات بین والدین و نوجوان همیشه وجود داشته. مشکلاتی که بیشتر مربوط به انجام وظایف نوجوان در خانه، استفاده از موبایل و شبکه‌های اجتماعی یا رابطه با دوستان است. هر کدام از اینها می‌تواند باعث شروع درگیری بین نوجوان و پدر و مادر شود. البته این اختلاف ها طبیعی است. مرکز مشاوره یاسان در این مقاله اول به شرح مشکلات می‌پردازد و در ادامه توضیح می‌دهد، چطور می‌توان این تنش ها را کاهش داد.

مشکلات رایج نوجوان و والدین

در هر خانواده با توجه به فرهنگ خانواده، سن و جنسیت نوجوان، شرایط اجتماعی و اقتصادی ممکن است درگیری‌هایی متفاوتی به وجود بیاید اما چند حیطه مشترک وجود دارد که تقریباً در همه خانواده ها مشترک است. در ادامه به مهمترین آنها اشاره می‌کنیم:

1. اصرار نوجوان بر استقلال طلبی: نوجوانان می‌خواهند هر طور که شده استقلال خود را به دست بیاورند. از شیوه لباس پوشیدن گرفته تا انتخاب فعالیت‌های خارج از مدرسه، نوجوانان می‌خواهند زندگی خودشان را به دست بگیرند. اما چون نوجوان هنوز در حال تجربه‌گرایی است و سعی می‌کند بدون نظارت پدر و مادرش (که همیشه وجود داشته) جهان اطرافش را شناسایی کند، مشکلاتی به وجود می‌آید.

برقراری تعادل بین بین دادن آزادی و استقلال کافی به نوجوان و نظارت کافی برای حفظ امنیت او کار آسانی نیست؛ درست مثل اینکه بخواهید روی یک طناب باریک راه بروید.

با نوجوان صحبت کنید تا بهتر متوجه شوید که چرا این سبک موسیقی، نحوه لباس پوشیدن یا فعالیت‌های جانبی را انتخاب کرده است. محدودیت‌هایی تعیین کنید اما نه در حدی که آزادی نوجوان سلب شود بلکه اجازه دهید کارهای متفاوت را به شیوه سالمی تجربه کند. مثلا اگر خواست موهایش را آبی کند یا در یک گروه موسیقی عضو شود، این اجازه را به او بدهید.

مطلب مرتبط: چقدر باید به فرزند نوجوانم استقلال بدهم؟

2. جر و بحث کردن: نوجوان در برای کسب استقلال حاضر است حتی اگر نیاز باشد، مقابل شما یعنی پدر و مادرش بایستد و جر و بحث کند. گاهی ممکن است حرف‌های ساده‌ای مثل اینکه باید تکالیفش را بنویسد یا امروز اجازه ندارد با دوستانش بیرون برود، جرو بحث شروع شود.

خیلی وقت‌های، بچه‌های نوجوان احساس می‌کنند والدین قوانین ناعادلانه‌ای برای آنها گذاشته‌اند یا حتی احساس می‌کنند که پدر و مادرشان به آنها اعتماد ندارند. این احساس خیلی وقت‌ها درست است و نوجوان به راحتی متوجه بی‌اعتمادی والدین می‌شود. برای این که میزان جر و بحث‌ها کم شود، نقش شما خیلی مهم است. به جای اینکه شما هم در مقابل صدایتان را بالا ببرید، سعی کنید گوش کنید و نوجوان را بهتر درک کنید. سعی کنید آرام بمانید و ببینید نوجوان می‌خواهد چه بگوید. گاهی بیان منظور برای نوجوان سخت است و اگر بخواهید فقط به داد و هوار و غرهایش توجه کنید، متوجه منظور اصلی او نمی‌شوید.

3. ارتباط برقرار نکردن: خیلی وقت‌ها نوجوان و والدین درک مشترکی از هم ندارند؛ ‌طوری که به نظر می‌رسد در دو سیاره مختلف زندگی می‌کنند یا به دو زبان مختلف با هم حرف می‌زنند. عباراتی مثل "تو اصلا می‌فهمی من چی می‌گم؟" یا "شنیدی چی گفتم؟" را والدین زیاد استفاده می‌کنند. اما بچه ها هم احساس می‌کنند پدر و مادرها به حرفشان گوش نمی دهند و آنها را درک نمی‌کنند.

تنها راه حل این مشکل، حرف زدن با نوجوان است تا بتوانید وارد دنیای او شوید و درک بهتری از چیزی که می‌خواهد، داشته باشید. نوجوان را با سوالات پشت سر هم بمباران نکنید بلکه سر صحبت را باز کنید و اجازه بدهید خودش در هر رابطه‌ای که می‌خواهد صحبت کند. قضاوت نکنید و بگذارید به شما اعتماد کند.

4. ایجاد محدودیت: وضع محدودیت برای نوجوان خیلی مهم است و باعث می‌شود نوجوان با سلامت روان بیشتری پا به بزرگسالی بگذارد. هر چند نوجوان سعی می‌کند این مرزها را بشکند و دنیای بزرگسالی را همان گونه که دوست دارد تجربه کند.

سعی کنید محدودیت‌های منطقی وضع کنید، برای این کار حتما باید با خود نوجوان هم صحبت کنید و گرنه نوجوان زیر بار اجرای قوانینی که وضع کرده‌اید نمی‌رود. به خصوص درباره استفاده از موبایل و ساعت بازگشت به خانه حتماً باید با نوجوان صحبت کنید و به شکل دوطرفه این قوانین را وضع کنید. برای رعایت نکردن قوانین هم باید تنبیهات متناسبی در نظر بگیرید.

مطالب مرتبط: 

 

قوانینی که نوجوانان در فضای مجازی باید رعایت کنند! + تست اعتیاد به فضای مجازی

 

چگونه کودک و نوجوان را از گوشی دور کنیم؟ + تست اعتیاد به گوشی

 

5. احساسات خودتان را کنترل کنید: کنترل احساسات فقط وظیفه نوجوان نیست بلکه پدر و مادر هم باید آن را تمرین کنند. نوجوان‌ ها خیلی راحت می‌توانند شما را عصبانی و کلافه کنند. مهم است که بتوانید آرام و خونسرد بمانید، حتی در شرایطی که نوجوان کنترل اعصابش را از دست داده است. یادتان باشد نوجوان در حال رشد است و هنوز کنترل عاطفی خود را به طور کامل به دست نیاورده است. اگر می خواهید نوجوان آرام باشد، شما هم باید آرامش خودتان را حفظ کنید. هر جا لازم بود به خودتان فرصت بدهید تا آرام شوید.

مطلب مرتبط: وقتی از فرزندمان عصبانی هستیم، چه کار کنیم؟

6. تجربه‌گری‌های دوران نوجوانی: نوجوانان در شرایطی هستند که دوست دارند چیزهای جدید را تجربه کنند. حتی کارهای پرخطر مثل مصرف الکل و مواد مخدر که برای بزرگ‌ترها قابل قبول نیست. این رفتارها می‌تواند به خاطر استقلال طلبی، استرس، بی‌حوصلگی و یا صرفاً جهت ارضای حس کنجکاوی باشد. اما انجام رفتارهای پرخطر به هیچ وجه مورد تایید نیست. بلکه حتما باید متوجه علائم هشداردهنده در نوجوان باشید و با او صحبت کنید. اگر هم احساس کردید کنترل اوضاع از دست شما خارج شده است، حتماً با یک روانشناس متخصص نوجوان صحبت کنید.

مطلب مرتبط: نشانه های نوجوان سیگاری + 12 روش برای جلوگیری از سیگاری شدن نوجوانان

7. فشار والدین بر کمال گرایی: شما به عنوان والدین دوست دارید فرزندتان بهترینِ خودش باشد و شاید به همین دلیل است که خیلی از پدر و مادرها از فرزندشان انتظار دارند در ورزش، نمرات درسی، رفتارهای اجتماعی و ... بهترین باشند. اما این انتظارات به نوجوان آسیب می‌زند. باید توجه داشته باشید که تلاش نوجوان حائز اهمیت است، نه صرفاً نمره‌ای که گرفته یا اینکه چقدر ظرف‌ها را تمیز شسته. اگر تلاش می‌کند کارهایش را به موقع انجام دهد، تشویقش کنید. این تشویق برای نوجوان معنا دارد و باعث می‌شود در ادامه، تلاشش را بیشتر کند چون می‌بیند شما متوجه زحمتی که می‌کشد هستید.

8. دوستان خوب یا بد: انتخاب دوست همیشه یک مسئله بحث برانگیز در خانواده است. پدر و مادرها دلشان می‌خواهد نوجوان با دوستان خوبی معاشرت کند. اما نوجوانان می‌خواهند خودشان انتخاب کنند با چه کسانی دوست باشند، حتی اگر والدینشان آنها را تایید نکنند. رفت و آمد نوجوان با دوستانی که رفتارشان را نمی پسندیم، نگران کننده است اما یادتان باشد در چنین موارد به جای رفتار دوستان، به رفتار خود نوجوان توجه کنید. قوانین روشنی تعریف کنید و باور داشته باشید که نوجوانتان کار درست را انجام می دهد. نوجوان برای رها شدن از دوستی‌های مخرب به عشق و اعتماد شما نیاز دارد و با کمک شما می‌تواند این مرحله را به خوبی پشت سر بگذارد.

مطلب مرتبط: 15 راهکار برای زمانی که فرزندتان دوستان ناباب دارد

راهکارهایی برای حل مسائل بین نوجوان و والدین

دکتر آسیه اناری، عضو هیئت مدیره انجمن روانشناسی بالینی کودک و نوجوان درباره اصول ارتباط صحیح با نوجوان و اشتباهات رایج والدین که باعث دوری آنها از فرزند نوجوان شان می‌شود، صحبت می‌کند.

همه مسائل را نمی‌توان با یک راهکار حل کرد، در اینجا به راه‌هایی اشاره کرده‌ایم که می‌تواند جوابگوی بسیاری از مشکلات شما با فرزند نوجوانتان باشد:

• به نظراتشان گوش کنید: وقتی درباره یک دوست، رابطه یا یک مسئله حرف می‌زند، با آغوش باز بشنوید. سعی کنید چند دقیقه هم که شده موبایل را کنار بگذارید، قضاوت نکنید و فقط شونده باشید.

• به تصمیمات نوجوان اعتماد کنید: برای نوجوانان خیلی مهم است که ببیند والدینش به او اعتماد دارند. فرزند نوجوان شما دوست دارد، شما بدانید که او دارد تمام تلاشش را می‌کند.

• تفاوت بین رفتار سالم و رفتار ناسالم را بدانید: شاید شما رنگ آبی برای مو را دوست نداشته باشید اما باور کنید این رفتار به نوجوان آسیب نمی‌زند. بلکه به او اجازه می دهد خودش را طوری که می‌خواهد نشان دهد. با نادیده گرفتن این رفتارهای سالم می‌توانید به موقع از رفتارهای ناسالم جلوگیری کنید.

• بیشتر تعریف کنید و کمتر امر و نهی کنید: نوجوان نیاز دارد بداند که صدایش شنیده می‌شود و نقش مهمی در زندگی خودش دارد. اگر قرار است کاری انجام شود، یا تنبیهی وضع شود حتماً درباره عواقب و دلایل آن با فرزندتان صحبت کنید تا بداند چرا یک رفتار به او آسیب می‌زند. صبور باشید، شاید لازم باشد چندین بار توضیح دهید.

•  رفتارهای مثبت را ببینید: گیر کردن در تله رفتارهای منفی نوجوان خیلی راحت‌تر از توجه به رفتارهای مثبت اوست. اما همان قدر هم مهم است که رفتارهای مورد قبولتان را تشویق کنید. تلاشش را ببینید و با تشویق‌های به موقع به او نشان دهید که رفتارهای مثبتش را می‌بینید. در این صورت است که رفتارهای مثبتش تقویت و بیشتر می‌شود.

•  ثبات داشته باشید اما نفوذناپذیر نباشید: داشتن ثبات به این معنی است که نوجوان می‌داند حد و مرزهای شما محکم هستند و به اصطلاح شوخی ندارید. اما آنقدر هم سفت و سخت نباشید که نوجوان جرئت نکند با شما حرف بزند. 

• برای نوجوان وقت بگذارید: وقت‌هایی را فقط برای صحبت کردن بگذارید. می‌توانید در این زمان بازی کنید، قدم بزنید، برای شام دو نفره بیرون بروید. از هر فرصتی برای وقت گذرانی با نوجوان استفاده کنید. این، تضمینی برای ارتباط بهتر شما و رفتار سالم‌تر نوجوان است.

• از مشاور کمک بگیرید: اگر علی رغم همه تلاش هایتان، باز هم مشکلات عمیقی بین شما و فرزند نوجوان تان وجود دارد، به یک روانشناس متخصص نوجوان مراجعه کنید. این کار به این معنی نیست که شما پدر و مادر بدی هستید بلکه یعنی آینده‌نگری می کنید و می‌خواهید قدمی برای بهبود رابطه با نوجوان بردارید.

مطلب مرتبط: چه زمانی فرزند نوجوان شما نیاز به مشاور دارد؟

باتوجه به اینکه رفتارها و برخوردهای روزانه شما شخصیت و رفتار فرزندتان را شکل می‌دهد، وظیفه شما به عنوان پدر یا مادر چالش بر انگیز است. این وظیفه به عشق، از خود گذشتگی، اختصاص دادن وقت و توجه زیاد نیاز دارد و شما در این مورد استحقاق دریافت هرگونه کمک و تشویقی را دارید. بر همین اساس مرکز مشاوره یاسان برای نخستین بار در کشور طرح "کوچینگ والدین" یا مربی والدین "از پیش از تولد فرزند تا دوران بلوغ" را به پشتوانه سال‌ها تجربه بالینی روانشناسان این مجموعه اجرا می‌کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره کوچینگ والدین کلیک کنید.

علاوه بر این مرکز مشاوره یاسان ارائه دهنده خدمات مشاوره آنلاین، حضوری و تلفنی به مراجعان است. کافیست برای دریافت وقت مشاوره از روانشناس کودک و نوجوان کلیک کنید.

همچنین می توانید مهارت های فرزندپروری خود را با خواندن کتاب های روانشناسی در زمینه کودک و نـوجوان  یا حضور در کـارگـاه های فرزندپروری ارتقا دهید.

شیوه دریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان نوجوان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره زیر تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ است.