قوانینی که نوجوانان در فضای مجازی باید رعایت کنند! + تست اعتیاد به فضای مجازی

والدین همیشه نگران استفاده کودکان نوپا از گوشی و تاثیر آن بر رشد و شخصیت کودک هستند. در حالی که دوران نوجوانی هم به همان اندازه مهم است اما تعداد کمی از پدران و مادران به این موضوع توجه می‌کنند. در واقع، کارشناسان نگرانند که رسانه‌های اجتماعی و پیام‌های متنی که به زندگی نوجوانان تبدیل شده‌اند، باعث افزایش احساس افسردگی، اضطراب، تصویر منفی از ظاهر بدن ، تنهایی و کاهش عزت نفس در آنها شود. علاوه بر این حضور نوجوانان در شبکه های مجازی خطرات دیگری هم در پی دارد.

مرکز مشاوره یاسان در این مطلب ضمن بیان مزایا و معایب حضور نوجوانان در شبکه‌های مجازی، راهکارهایی برای استفاده صحیح نوجوانان از این فناوریهای به والدین ارائه داده است.

مزایای شبکه‌های اجتماعی برای نوجوانان

هم اکنون رسانه‌های اجتماعی بخش بزرگی از زندگی اجتماعی بسیاری از نوجوانان را به خود اختصاص داده است. معمولاً نوجوانان از شبکه‌های اجتماعی برای تفریح، ایجاد و حفظ دوستی، اشتراک‌گذاری علایق، کشف هویت و توسعه روابط اجتماعی استفاده می‌کنند.

شبکه‌‌های اجتماعی کودکان و نوجوانان را بر اساس علایق مشترک به جوامع آنلاین جهانی متصل می‌کنند، مثل سایت‌هایی برای اظهار نظر و اشتراک‌گذاری محتوا درباره علایق خاص مانند بازی‌ها، سریال‌های تلویزیونی، موسیقی یا سرگرمی‌. از جمله مزایای شبکه‌های اجتماعی که فرزند نوجوان شما می‌تواند از آن بهره مند شود عبارتند از:

• سواد رسانه‌ای دیجیتال: حضور در رسانه‌های اجتماعی به فرزند شما کمک می‌کند تا دانش و مهارت استفاده از فعالیت‌های آنلاین و اجتناب از خطرات آن را فراگیرد.

• یادگیری مشارکتی: فرزند شما می‌تواند از رسانه‌های اجتماعی برای اشتراک‌گذاری محتوای آموزشی استفاده کند.

• خلاقیت: حضور افراد در شبکه‌های اجتماعی گاهی باعث بروز  خلاقیت آنها می‌شود یا گاهی موجب می‌شود خلاقیت و توانایی‌های فرد دیده شود.

• سلامت روان: ارتباط با دوستان گسترده و شرکت در گروه‌های آنلاین به نوجوان شما احساس ارتباط و تعلق می‌دهد.

خطرات حضور نوجوان در شبکه‌های اجتماعی

علی‌رغم مزایای رسانه‌های اجتماعی، استفاده بیش از اندازه خطرات و آسیب‌های زیادی را برای  نوجوانان در پی دارد که بخشی از این خطرات عبارتند از:

• قرار گرفتن در معرض محتوای نامناسب یا ناراحت کننده، مانند نظرات یا تصاویر مستهجن، تهاجمی، خشونت آمیز یا جنسی

• آپلود محتوای نامناسب، مانند عکس‌ها یا ویدیوهای شرم‌ آور یا تحریک‌آمیز از خود یا دیگران

• به اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی با افراد غریبه، مثال: شماره تلفن، تاریخ تولد یا محل سکونت

• زورگویی سایبری

• قرار گرفتن در معرض تبلیغات و بازاریابی هدفمند بیش از حد

• نقض داده‌ها، مانند فروش اطلاعات اکانت آنها به سازمان‌های دیگر

توصیه می کنیم پیش از مطالعه ادامه مطلب از طریق تست زیر میزان وابستگی فرزندتان به شبکه های اجتماعی را بسنجید:

مطلب مرتبط: چکار کنیم تا نوجوان قربانی زورگیری در فضای مجازی نشود؟

چگونه حضور نوجوان در شبکه‌های را مدیریت کنیم؟

1. صحبت کردن با نوجوان درباره استفاده از رسانه‌های اجتماعی: صحبت کردن بهترین راه برای محافظت از فرزندتان در برابر خطرات شبکه‌های اجتماعی و اطمینان از امنیت او هنگام استفاده از اینترنت است. صحبت کردن با فرزندتان به او کمک می‌کند تا درباره موضوعات زیر آگاه شود:

• داشتن رفتار مناسب در فضای مجازی: در این صورت فرزندتان یاد می‌گیرد که هم در شبکه‌های اجتماعی با دیگران رفتار مناسبی داشته باشد و هم اجازه ندهد کسی با او بد رفتاری کند.  

• عواقب استفاده از رسانه‌های اجتماعی را درک کند: به طور مثال با خطرات انتشار عکسی از او  که در یک مهمانی خصوصی گرفته شده است.

• مهارت اجتناب یا کنترل خطرات حضور در شبکه‌های اجتماعی: برای مثال، اگر فرزند شما یک عکس را منتشر می‌کند، می‌تواند با درج نکردن اطلاعات شخصی دیگر خطر را کاهش دهد.

• روش برخورد با افراد سودجو: فرزند شما یاد می‌گیرد اگر فردی اطلاعات شخصی او را ‌پرسند، یا خواهان ارسال عکس‌های بدون پوشش او شد چه باید بکند.

2. اطلاعات خود را درباره شبکه و رسانه‌های اجتماعی افزایش دهید: اپلیکیشن‌ها و عملکرد رسانه‌های اجتماعی همیشه در حال تغییر هستند، بنابراین شما هم باید متناسب با این تغییرات اطلاعات خود را به‌روز کنید. می‌توانید از فرزندتان بپرسید هم اکنون کدام پلتفرم‌ها محبوب هستند و فرزندتان کدام‌ را دوست دارد. همچنین می‌توانید از فرزندتان بخواهید که شیوه کار با آن را به شما نشان دهد.

مطلب مرتبط: 6 رفتار غلط والدین که موجب تاثیر منفی فضای مجازی بر نوجوان‌ می‌شود!

3. استفاده از اکانت‌های مشترک: اگر دوستان فرزندتان قبل از اینکه به سن کافی برسند از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنند و فرزند شما هم بخواهد همین کار را انجام دهد، این موضوع برای شما تبدیل به دردسر می‌شود. در این حالت می‌توانید از یک حساب مشترک در شبکه  اجتماعی مربوطه استفاده کنید. اینگونه هم فرزند شما با دوستانش ارتباط برقرار کرده و هم شما بر روند فعالیت‌های او نظارت دارید. همچنین می‌توانید از پلتفرم‌های رسانه اجتماعی مناسب برای کودکان، مانند YouTube Kids یا Messenger Kids استفاده کنید که  تنظیمات ایمنی قوی‌تری دارند و محتوای آنها مناسب سن کودکان و نوجوانان است.

4. وضع قانون برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی: قانون‌گذاری به فرزند شما کمک می‌کند تا از مزایای رسانه‌های اجتماعی در عین استفاده مسئولانه، محترمانه و ایمن از آن بهره‌مند شود. در ادامه به برخی از این قوانین اشاره شده است:

قوانین کلی استفاده از شبکه‌های مجازی برای نوجوانان

• مواقعی که نوجوان شما می‌تواند از رسانه‌های اجتماعی استفاده کند. مثلاً حضور در فضای مجازی  زمان انجام تکالیف و صرف وعده غذایی با خانوادگی ممنوع است.

• مدت زمان روزانه استفاده فرزندتان از شبکه‌های اجتماعی

• مکان‌هایی که نوجوان‌تان می‌تواند از رسانه‌های اجتماعی استفاده کند. برای مثال، فقط در قسمت‌های عمومی خانه، نه در اتاق خواب.

• نوع لحن و ادبیات مطالب و نظرات ارسالی

قوانین مربوط به انتشار پست و کامنت در فضای مجازی برای نوجوانان

• عدم آپلود یا اشتراک‌گذاری پیام‌ها، تصاویر و ویدیوهای نامناسب

• داشتن رفتاری محترمانه در پست‌ها و هنگام اشتراک‌گذاری محتوا؛ در واقع نوجوان باید درک کند اگر گفتن یا انجام کاری رودررو درست نیست، بیان یا انجام آن در فضای مجازی هم نادرست است.

• درخواست رضایت از افراد قبل از ارسال تصاویر آنها

قوانین مربوط به حفاظت از حریم خصوصی برای نوجوانان

• اطلاعات شخصی مانند شماره تلفن، محل سکونت را در پروفایل خود ثبت نکند.

• اطلاعات شخصی مانند شماره تلفن، محل سکونت و تاریخ تولد را با افرادی که  نمی‌شناسد به اشتراک نگذارد.

• به طور منظم تنظیمات حریم خصوصی و موقعیت مکانی اپلیکیشن‌های نصب شده بر روی تلفن‌ همراه فرزندتان را بررسی کنید.

• رمزهای عبور و جزئیات ورود به سیستم را خصوصی نگه دارد و آنها را حتی با دوستان خود به اشتراک نگذارد.

• پس از استفاده از رایانه های عمومی از سیستم خارج شود.

مطلب مرتبط: چرا و چطور والدین باید به حریم خصوصی نوجوان احترام بگذارند؟

قوانین امنیتی استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای نوجوانان

• مسدود کردن و گزارش دادن افرادی که نمی شناسد یا افرادی که نظرات یا محتوای خلاف عرف برای او ارسال می‌کنند

• باز نکردن لینک های ناشناس. برخی از لینک‌ها ارسالی به سایت‌های پ.و.ر.ن.وگرافی منتهی شوند یا اطلاعات شخصی یا مالی افراد را سرقت می‌کنند.

• پذیرش درخواست دوستی فقط از افرادی که هویت آنها را می‌داند

مطلب مرتبط: چگونه نوجوان را از گوشی دور کنیم؟

آیا ممنوع کردن استفاده از شبکه‌های اجتماعی درست است؟

رسانه‌های اجتماعی به طور فزاینده‌ای در برنامه‌ها، بازی‌ها، وب‌سایت‌ها و حتی محیط‌های آموزشی جاسازی شده‌اند، بنابراین ممنوع کردن آن، حتی برای کودکان هم دشوار است، چه برسد به نوجوانان.

اگر رسانه‌های اجتماعی را ممنوع کنید، ممکن است فرزندتان بیشتر وسوسه شود، زمانی که از خانه دور است، آن را بررسی کند؛ در واقع شما این فرصت را از دست می‌دهید تا به فرزند خود بیاموزید، چگونه از خطرات رسانه‌های اجتماعی دوری کند یا در فضای مجازی محترمانه رفتار کند.

با وجود بهترین تلاش های والدین برای شناخت نوجوان خود، برخی اوقات بنظر می رسد مشکلات نوجوان شان برای آنها غافلگیر کننده است. در مواجهه با مشکلات جدی تر رفتاری و هیجانی (مانند رفتارهای پرخطر غیر قابل کنترل و یا افسردگی) باید حتماً از روانشناس متخصص نوجوان کمک بگیرید. برای رزرو وقت مشاوره و ارزیابی کلیک کنید.

همچنین می توانید مهارت های فرزندپروری خود را با خواندن کتاب های روانشناسی در زمینه کودک و نوجوان یا حضور در کارگاه های مرتبط  ارتقا دهید.

شیوه دریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان نوجوان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره زیر تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ است.