متأسفانه، حدود 20 درصد از سالمندان دچار اختلالات روانی هستند و تقریباً از هر سه سالمند مبتلا، یک نفر به دلیل خجالت یا ترس از طرد شدن به سراغ درمان نمی‌رود. این در حالیست که با آگاهی و هوشیاری از علائم اختلالات روانی در سالمندان می‌توانید از سلامت عاطفی و روانی عزیزانتان مطمئن باشید یا در صورت مشاهده نشانه‌های اختلال امکان درمان را برای آنها فراهم کنید.
روانشناسی سالمند
آیا مشکلات روانی با بالاتر رفتن سن شدیدتر می‌شود؟
بروز بیماری روانی در دوران پیری موضوعی طبیعی نیست؛ در واقع، جوانان بیشتر از افراد مسن در معرض اختلالات روانی قرار دارند. با این حال، افراد مسن در صورت ابتلا به اختلالات روانی، کمتر به دنبال کمک از متخصصان یا درمان هستند.
شایع‌ترین اختلالات روانی دوران سالمندی
-
آلزایمر یا زوال عقل
-
افسردگی و اختلالات خلقی
-
اختلال احتکار
-
فوبیا
-
اختلال استرس پس از سانحه
مسئله نگران‌کننده این است که چون این مشکلات اغلب تشخیص داده نمی‌شوند، به مرحله درمان هم نخواهند رسد.
چه عواملی موجب بروز اختلالات روانی در سالمندان می‌شود؟
افراد مسن هم مثل همه‌ی افراد دیگر دچار استرس می‌شوند اما همین استرس‌های معمولی که به دلیل بالا رفتن سن به وجود می‌آیند هم می‌توانند دلیلی برای بروز اختلالات روانی در آنها باشند. بنابراین مهم است که توجه ویژه‌ای به سلامت روانی عزیزان سالمند خود داشته باشید بخصوص اگر تنها زندگی می‌کنند و با کسی معاشرت ندارند.
طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت و بنیاد سلامت روان سالمندان، عوامل زیادی سبب بروز اختلالات روانی در سالمندان می‌شوند. این عوامل عبارتند از:
-
سوء مصرف الکل یا مواد
-
زوال عقل (به عنوان مثال، بیماری آلزایمر)
-
بیماری یا از دست دادن یکی از عزیزان
-
بیماری طولانی مدت (مانند سرطان یا بیماری قلبی)
-
درد مزمن
-
تداخلات دارویی
-
ناتوانی جسمی یا از دست دادن تحرک
-
بیماری‌های جسمانی که می‌توانند بر عواطف، حافظه و فکر تأثیر بگذارند
-
رژیم غذایی نامناسب یا سوء تغذیه
چرا ارزیابی سلامت روان در سالمندان مشکل است؟
یکی از مشکلات همیشگی در تشخیص و درمان بیماری‌های روانی در سالمندان این واقعیت است که افراد مسن بیشتر برای دردهای جسمانی به پزشک مراجعه می‌کنند تا مشکلات روانی. در واقع، بسیاری از سالمندان ممکن است حتی متوجه مشکلات روانی خود نباشند. به همین دلیل مرکز مشاوره یاسان به خانواده‌ها توصیه می‌کند در صورتی که احساس می‌کنید عزیزان سالخورده‌تان ممکن است دچار مشکلات سلامت روانی شده باشند، حتماً برای درمان او از مشاوران و متخصصان حرفه‌ای کمک بگیرید.
از کجا بفهمیم سالمند نیاز به درمان یا روانشناس دارد؟
برای اینکه بدانید آیا عزیز سالمند شما نیاز به درمان و مشاوره روانشناسی دارد یا خیر، 5 موردی که در ادامه ذکر می‌کنیم را به دقت مورد ارزیابی قرار دهید:
-
آیا از پس وظایف زندگی برمی‌آید و می‌تواند از خودش مراقبت کند؟ خودش لباس‌هایش را می‌پوشد؟ غذا می‌پزد؟ یا با تلفن صحبت می‌کند؟
-
حواسش به امنیت خودش هست یا خیر؟ امنیت مالی دارد؟ درست رانندگی می‌کند؟
-
سلامت جسمانی دارد؟ درد یا علائم ناراحت کننده‌ای ندارد؟ در بیمارستان بستری نشده است؟ یا اشتهایش را از دست نداده؟
-
سلامت خلق و خو و مغز دارد؟ احساساتی مانند احساس ناامیدی، از دست دادن علاقه به فعالیت هایی که قبلاً از آنها لذت می بردند، یا دچار انزوا شده است؟
-
داروهایش را مرتب مصرف می‌کند؟ دارویی را حذف نمی‌کند؟ یا اینکه داروهایش عوارض جانبی نگران کننده‌ای یا علائم مرتبطی ندارند؟
10 نشانه اختلالات روانی در سالمندان
وقتی که به دیدن عزیز سالخورده خود می‌روید، باید به دقت به علائمی که نشان می‌دهد آنها نیاز به کمک دارند، توجه کنید. وقتی سن والدین شما بالا می‌رود، برخی تغییرات مثل فراموشی‌های مقطعی طبیعی است. با این حال، از دست دادن عقل یا حافظه مشکلی جدی است که باید حتماً به سرعت برای پیشگیری از آن اقدام کنید.
همین مسئله در مورد اضطراب شدید یا افسردگی طولانی مدت نیز صدق می‌کند. کسانی که از افراد سالخورده مراقبت می‌کنند باید با دقت به علائم هشداردهنده‌ای که می‌توانند نشان دهنده‌ی بیماری روانی باشند، توجه کنند. این علائم عبارتند از :
1. تغییر در ظاهر یا لباس یا مشکل در نگهداری خانه
2. سردرگمی، گم‌گشتگی، یا مشکلات دیگر در تمرکز یا تصمیم‌گیری
3. کاهش یا افزایش اشتها (تغییرات قابل ملاحظه در وزن)
4. ناراحتی و افسردگی که بیش از دو هفته طول بکشد
5. احساس بی‌ارزشی، عذاب وجدان و گناه بی‌دلیل، درماندگی، فکر کردن به خودکشی
6. از دست دادن حافظه (آلزایمر)، به ویژه مشکلات حافظه کوتاه مدت
7. مشکلات جسمانی که نمی‌توانند آن را توضیح دهند، مثل درد یا یبوست
8. کناره‌گیری اجتماعی، یا از دست دادن علاقه به چیزهایی که قبلا برایش لذت بخش بودند
9. مشکل در رسیدگی به امور مالی یا حساب و کتاب
10. خستگی بی دلیل، از دست دادن انرژی یا مشکلات و اختلالات در خواب
اگر کسی که دوستش دارید هر یک از علائم بالا را داشت، بی هیچ شکی به دنبال کمک بیشتری باشید. بهترین کار این است که درمان را با مراجعه به یک روانشناس متخصص در زمینه سالمند شروع کنید. مرکز مشاوره یاسان با داشتن روانشناسان مجرب در زمینه روانشناسی سالمندان آماده ارائه خدمات روانشناسی به شما و عزیز سالمندتان است.
شیوه دریافت وقت مشاوره
لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان نوجوان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره زیر تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ است.
