15 راهکار مقابله با ترس کودکان از حشرات

ترس از حشرات، مارها، کرم‌ها، پروانه‌ها، زنبو‌رها، عنکبوت‌ها و سایر خزندگان به اصطلاح چندش آور در کودکان و بزرگسالان بسیارعادی و شایع است. با این حال، ترس از حشرات، کودک شما را از وقت گذراندن در طبیعت و بازی کردن در فضای باز، محروم می‌کند. این در حالیست که حضور در چنین فضاهایی برای کودکتان ضروری است. سایت مرکز مشاوره یاسان در این مقاله با بیان برخی نکات، ترفندها، و روش‌های امتحان شده به شما و کودک تان کمک می‌کند تا به ترس از حشرات چندش آور، غلبه کنید.

ترسیدن کودک از حشرات طبیعی است

ترسیدن بخشی طبیعی از رشد کودکان است. کودکان ممکن است به دنبال تجربه‌ ترسناکی مانند تجربه‌ نشستن یک حشره‌ی ترسناک روی دستشان یا تجربیاتی که به کمک تخیل ذهنیشان می‌سازند، دچار ترس شوند. ترسیدن کودکان از تاریکی، سگ‌ها، طوفان و رعد و برق و صورتک‌ها از جمله ترس‌های عادی هستند. تحقیقات نشان داده است که حدود 90 درصد از کودکان خردسال ترس‌های خاصی دارند.

ترس از حشرات و خزندگان چندش‌آور کاملاً طبیعی است. آنچه که طبیعی نیست، ترسیدن بیش از اندازه از این موجودات است. مثلاً کودکی پا به اتاق خوابش نمی­گذارد چرا که قبلاً در آنجا عنکبوت دیده بود یا از فوتبال بازی کردن بخاطر ترس از اینکه مبادا حشره‌ای در چمن باشد، امتناع می‌کند یا ترس‌های عصبی از اینکه مبادا زنبور، شاپرک یا مگس، داخل ماشین بیاید.

کنار آمدن با ترس از حشرات و خزندگان چندش‌آور در مقایسه با بقیه‌ی ترس‌ها سخت‌ترین کار است. تقریباً همه‌ی انسان­ها تا حدی از این حیوانات متنفر هستند اما وقتی کودک از چیزی آنقدر می‌ترسد که او را آشفته و عصبی می‌کند، وحشت­زده می‌شود و از ترس فریاد زده یا جیغ می‌کشد، این می‌تواند چیزی بیشتر از یک آشفتگی یا ترس ساده باشد.

اگر این ترس­ها زود برطرف نشوند ممکن است خطرناک ‌شوند و تا بزرگسالی ادامه داشته باشند. اگر کودکی دارید که از حشرات می‌ترسد، بهتر است به او کمک کنید تا هرچه زودتر با این ترس مقابله کند.

صرف‌نظر از اینکه کودک شما ترسی "معمولی" از حشرات و خزنده‌های دارد، یا ترس "شدید" کارهایی هست که می توانید در خانه انجام دهید تا کودک تان بر ترس خود غلبه کند.

فهمیدن علت ترس کودک از حشرات

وحشت‌زدگی کودک از حشرات ریشه در دو علت دارد: 1)سن کم، 2) ندانستن دلیل ترس. در واقع ترس کودکان ناشی از بی‌تجربگی است؛ زیرا دانش کامل یا دقیقی از چیزی که آن‌ها را می‌ترساند، ندارند. کودکان، وقتی بالغ می‌شوند و آگاهی کسب می‌کنند، می‌توانند به ترسشان غلبه کنند. با صبر و آگاهی، می‌توانید به کودک خود کمک کنید تا به ترس از حشرات و سایر خزنده‌های چندش‌آور غلبه کند.

پذیرش ترس کودک از حشرات

ترس از حشرات و سایر خزنده‌های چندش‌آور، واقعی و طبیعی است. هرگز نباید کودکتان را به­خاطر داشتن چنین ترسی، مسخره یا رها کنید. از ترسش صحبت نکنید یا او را مجبور نکنید که فوراً ترسش را کنار بگذارد. بهترین راه برای غلبه بر ترس، پذیرفتن آن است. اجازه دهید فرزندانتان از اینکه مراقبشان هستید و از آن‌ها حمایت می‌کنید، مطمئن باشند. وقتی کودکتان می‌بیند و احساس می‌کند که نگرانی‌هایش را جدی می‌گیرید، هم به شما بیشتر نزدیک می‌شود و هم آمادگی بیشتری برای مقابه با ترس پیدا می‌کند.

راهکارهایی برای غلبه کودک بر ترس از حشرات

1. عکس العمل‌تان را کنترل کنید: ترس از حشرات و خزندگان معمولاً تحت‌تأثیر والدین است و کودکان به ادامه‌ی این چرخه وادار می‌شوند. اگر کودک شما دیده است که با دیدن عنکبوت محکم روی دستتان کوبیده و با وحشت از اتاق فرار می‌کنید، طبیعی است که او نیز وحشت‌زده ‌شود. والدین محافظانی هستند که به کودکان می‌آموزند، چه چیزهایی خطرناک است و چه چیزهایی خطرناک نیست. کودکان دقیقاً شبیه سرماخوردگی، ترس را هم از بزرگترها می‌گیرند. بنابراین کوچک‌ترین ترسی که از خودتان نشان دهید، ده برابر در آن‌ها نمود پیدا می‌کند. بنابراین هر چقدر هم که برایتان سخت باشد، باید سعی کنید ترستان را نشان نداده و وحشت‌زده نشوید. اگر کودک شما ببیند که به روشی آرام و حساب شده عکس العمل نشان می‌دهید، در صورت آمادگی می‌تواند عیناً رفتار شما را انجام دهد.

2. فرار نکنید: وقتی کودکتان از یک حشره وحشت می‌کند، جایی که در آن آرامش دارد را به او پیشنهاد دهید. در برابر اصرار آنها به ترک محل و رفتن به داخل خانه، به ماندن در جای امن، مقاومت کنید و کنار آن‌ها بنشینید و ناراحتی‌شان را تسکین دهید. آن‌ها را به فرار کردن ترغیب نکنید. با بردن آن‌ها به جای دیگری، ناخواسته باعث می‌شوید آن‌ها فکر کنند چیزی برای ترسیدن وجود دارد یا اینکه در معرض خطر هستند. با حفظ آرامش و نشان دادن اینکه هیچ چیزی برای ترسیدن وجود ندارد، به آنها کمک کنید تا بر ترس خود از حشرات در مکان فعلی غلبه کنند.

3. به کودکتان توضیح دهید که حشرات مفید هستند: اینکه فواید حشرات را به کودکتان آموزش دهید، از استرس و ترس او کم می‌کند. توضیح دهید که زنبورهای عسل سعی می‌کنند شهد گل‌ها را برای تولید عسل و گرده افشانی جمع‌ کنند یا درباره‌ی اینکه چطور کفشدوزک حشرات ریز را می‌خورد تا به رشد گیاه کمک کند، توضیح دهید. به بچه‌ها آموزش دهید که کرم‌ها به خاک اکسیژن رسانی کرده و خاک بیشتری درست می‌کنند. به کودکانتان بگویید که این حیوانات بدردنخور نیستند، بلکه خوب و مفید هستند. هر چه بیشتر به کودکتان کمک کنید که حشرات را مفید و یاری‌رسان ببینند، کودکتان هم کمتر از آنها می‌ترسد.

4. شوخ طبع باشید: با شوخ طبعی به کودک کمک کنید، بر ترس از حشرات غلبه کند. وقتی یک حشره‌ی کوچک به شما نزدیک شد، این اتفاق را از یک تجربه‌ی ترسناک به یک تجربه‌ی خنده‌دار تبدیل کنید. مثلاً بگویید:" ملخ احمق، اشتباهی پرید رو دست تو" یا " زنبور دیوونه فکر می‌کنه تو گلی!"، "وای این قورباغه داره چیکار می‌کنه؟ شاید فکر می‌کنه تو شاهزاده خانوم هستی!". جملات آرامش‌بخشی استفاده کنید که باعث شود حشرات عجیب و غریب، مسخره و خنده‌دار بنظر برسند؛ سپس کودکتان متوجه خواهد شد حشرات نمی‌خواهند به او آسیب بزنند.

5. در مورد اندازه‌ی حشرات توضیح دهید: اگر به کودکانتان بگویید:" حشرات بیشتر از ما می‌ترسند تا ما از آنها." ممکن است به برخی کودکان کمک کند تا به ترس از حشرات غلبه کنند. از کودک خود بخواهید یک لحظه تصور کند حشرات ما را چگونه می‌بینند. تصور کنید اگر با موجودی به بلندی یک غول برخورد کنید چه احساسی خواهید داشت! ما از دید حشرات اینگونه هستیم. از کودکتان بپرسید او قوی‌تر و بزرگ‌تر است یا یک حشره؟ اینکه از کودکتان بخواهید خودش را جای یک حشره قرار دهد به او کمک می‌کند تا متوجه شود یک حشره بسیار کوچک و ضعیف‌تر از او است.

6. به کودک یاد دهید که با حشرات همدلی کند: همانطور که درباره‌ی اندازه‌ی حشرات با کودکتان صحبت کردید، با گفتن از اینکه حشرات چقدر باید بترسند و نگران باشند، به کودک همدلی کردن با حشرات را یاد دهید؛ به آنها بگویید "حشرات دائماً از آسیب دیدن و له شدن زیر پای انسان‌ها یا خورده شدن توسط حشرات دیگر، جوندگان کوچک و پرندگان، می‌ترسند. زنبورها پس از نیش زدن کسی، خواهند مرد بنابراین آنها تمایلی ندارند که شما را نیش بزنند."

7. آن‌ها را به کمک اطلاعات توانمند کنید: با مجهز کردن کودکانتان به اطلاعاتی در مورد حشرات، جانوران و خزندگان به آن‌ها کمک کنید تا به ترسشان غلبه کنند. اینکه درک بهتری از حشرات در ذهن کودکتان ایجاد کنید، کمک زیادی می‌کند که آن‌ها کمتر ترسناک بنظر برسند. در مورد اینکه چرا زنبور‌ها یا مارها ممکن است نیش بزنند، و در مورد اینکه آن‌ها چگونه می‌توانند این احتمال را کاهش دهند، صحبت کنید: "وقتی زنبور‌ها ویز ویز می‌کنند یا روی بدن شما می‌نشینند، بدون حرکت بایستید. هرگز با مار شوخی نکنید و به آن ضربه نزنید. از رفتن به مکان‌هایی که چنین جانورانی در آن جمع شده‌اند، خودداری کنید." وقتی چنین اطلاعاتی را به کودکتان می‌دهید کمک می‌کنید احساس قدرت کند. هر چه کنترل بیشتری داشته باشد، کمتر می‌ترسد.

کتابهایی درباره حشرات ( مانند همه چیز درباره‌ حشرات از آندرو میلز یا کتاب حقایقی درباره حشرات از پنلوپ آرلون) به کودکان این امکان را می‌دهدکه قبل از مشاهده‌ی آن‌ها در محیط بیرون، به راحتی در خانه همه چیز را در مورد آن‌ها یاد بگیرند.

8. حشره‌ی مورد علاقه‌اش را پیدا کنید: با کودک خود صحبت کنید و ببینید آیا حشره‌ای وجود دارد که به آن علاقه داشته باشد؟ پروانه‌ها، کرم‌های شب تاب، کرم‌های ابریشم، سنجاقک‌ها، پشه‌های پا بلند و کفشدوزک‌ها چند حشره‌ی نسبتاً دوست داشتنی (و نسبتا ترسناک) برای شروع هستند. با کودکتان در مورد آن‌ها بیشتر جستجو و مطالعه کنید. به آنها نشان دهید که چقدر این حشرات بی‌خطر هستند و سپس  از این اطلاعات استفاده کنید تا در مورد شباهت‌هایشان با حشرات دیگر حرف بزنید.

9. با افکار منفی، مقابله کنید: برخی خزندگان مثل (عنکبوت‌ها، مار‌ها و زالو‌ها)، سابقه‌ی خوبی نزد انسان‌ها ندارند. آن‌ها شیطانی، ترسناک، شوم و با هدف آسیب رساندن به ما شناخته می‌شوند. در تمامی داستان‌ها، افسانه‌ها و فیلم‌ها، آنها به عنوان شخصیتهای بد به تصویر کشیده می‌شوند و ستاره‌های همیشگی صحنه‌های ترسناک هستند. سعی کنید این دیدگاه منفی را با اطلاعات و مثال‌های مثبت خنثی کنید. کتابی برای آن‌ها بخوانید یا فیلمی را به آن‌ها نشان دهید که در آن حشره قهرمان باشد. (مثل کتاب کرم ابریشم خیلی گرسنه از یا انیمیشن دنیای حشرات، مایا زنبور عسل، دنیای شارلوت و هیولایی در پاریس). تمام حقایق جالب راجع به آنچه که آن نوع حشره‌ی خاص انجام می‌دهد به کودک خود بیاموزید.

10. باورهای غلط را برطرف کنید: بعضی وقت‌ها ترس کودک به خاطر شنیدن باورهای غلطی یا ایده‌های غیرواقعی است که به ذهنشان وارد شده است. کودکان ممکن است اطلاعات غلطی مربوط به حشرات و سایر خزندگان چندش‌آور را از طریق تلویزیون، داستان‌ها یا بچه های دیگر در مدرسه، کسب کنند. اگر کودک شما می‌تواند به اندازه‌ی کافی صحبت کند، از او بپرسید که چه چیزی در مورد این حشره‌ی خاص می‌داند و چه چیز خاصی او را ترسانده؟ از او بپرسید آیا تجربه‌ای از حشره‌ی خاصی داشته که بتواند به شما بگوید؟

برخی افسانه‌های رایج را با واقعیت خنثی کنید. به عنوان مثال، وقتی شما خواب هستید عنکبوت‌ها وارد دهانتان نمی‌شوند، پشه‌ها تمام خون شما را نمی‌مکند، بیش‌تر مارها سمی نیستند، نیش زنبورهای عسل (به غیر از کسانی که به زنبورها حساسیت دارند) ممکن است باعث خارش یا ورم شود، اما به ندرت موجب درد قابل توجهی می‌شوند، حلزون‌ها دندان ندارند، و قورباغه ها شما را دچار زگیل نمی‌کنند.

11. انتظار درد را مدیریت کنید: بعضی از کودکان به خاطر درد، از حشرات و سایر خزندگان می‌ترسند. کودکان به طرز نامتناسبی نسبت به بعضی دردهای خاص (مثل نیش زنبور یا آمپول، و غیره)، حساس هستند. بیشتر وقت‌ها، بچه‌هل خودشان را بیش از حد وحشت زده نشان می دهند و اغراق می کنند که درد شدید و بدی دارند. با کمک به کودک در تجسم درد می توانید برخی از این ترس‌ها را از بین ببرید: بله، نیش زنبور ممکن است درد داشته باشد اما افتادن از دوچرخه و زخم شدن زانو نیز همینقدر درد دارد با این حال، باعث نمی‌شود که شما از پیاده روی و دوچرخه سواری منصرف شوید. جای نیش پشه ممکن است بخارد اما، پوشیدن لباس پرنسسی با پارچه‌ی پوست خراش نیز همانقدر شما را دچار خارش می‌کند.

12. نگاه کنید و بیاموزید: تماشای یک حشره و دیدن اینکه چه کار می‌کند راهی عالی برای این است که کودکمان بدون داشتن تجربه‌ای ناراحت کننده و طاقت فرسا، بتواند با حشرات مواجه شود. یک باغ گل یا درختی را پیدا کرده و در آن حشراتی که می‌آیند و می‌روند را مشاهده کنید. لانه‌ی مورچه‌ها را پیدا کرده تا بتوانید راهپیمایی خطی آن‌ها را تماشا کنید. سعی کنید به خانه‌ی حشرات در یک مرکز طبیعت یا باغ وحش محلی بروید و آنها را در حال انجام وظایفشان ببینید. فرزند خود را تشویق کنید تا حشرات موجود در محل زندگی خود را مشاهده کند و از کارمندان مربوطه هر سوالی درباره‌ی آن‌ها دارد را بپرسد. آنها همچنین ممکن است کودکان دیگری را ببینند که از دیدن حشرات، به وجد آمده‌اند. اگر ببینند دیگران با وجود  حشرات آرام و خونسرد عمل می‌کنند  ممکن است استرسشان کمتر شود و دیگر از حشرات نترسند.

13. پرورش دادن یک حشره: وقتی کودکان از چیزی مراقبت می‌کنند، احساس همدلی و نزدیکی نسبت به آن دارند، که می‌تواند تا حد زیادی ترس آن‌ها را نسبت به همه‌ی حشرات و خزنده‌های چندش‌آور از بین ببرد. یک راه خوب که توسط آن می‌توانیم به کودکان کمک کنیم تا به ترس از حشرات غلبه کنند، مراقبت  و نگهداری از آن‌ها است پس از رسیدن به خواسته‌اتان و خسته شدن بچه‌ها می‌توانید حشرات را در طبیعت رها کنید. جایی که برای آن‌ها ساخته‌اید را بیرون ببرید و برای آزاد کردن حشرات، جشن بگیرید.

14. عکس‌العمل‌های مناسب را الگوسازی کنید: علاوه بر اینکه هنگام دیدن عنکبوت یا هر حشره‌ی ترسناک دیگری نباید وحشت زده شوید، باید مطمئن باشید که الگوی مناسبی برای رفتار آرام کودکتان هستید. اقدامات دیگران به طرز باور نکردنی‌ای روی توانایی کودکان برای غلبه به ترس از حشرات، تاثیر دارد.

به عنوان مثال، بگویید یک عنکبوت در آشپزخانه دیده‌اید و سپس به کودکتان نشان دهید چگونه با گذاشتن یک شیشه‌ شفاف روی آن و قرار دادن یک تکه مقوا زیر شیشه می توان با خیال راحت عنکبوت را از اتاق خارج کرده و در فضای باز رها کنید. این روش کمک می‌کند کودکتان ببیند که شما نمی‌ترسید و لازم نیست آن را بکشید بلکه دلتان برای او می‌سوزد و می‌خواهید سر جای خودش باشد.

15. درمان با غرقه­ سازی: هنگامی که ترس اولیه‌ی کودکتان از نوع خاصی از حشره یا خزنده‌ی چندش‌آور از بین رفت، از او بپرسید آیا دوست دارد یکی را لمس کند یا در دستش نگه دارد. کودک را از همان ابتدا مجبور نکنید که با ترس‌های خود مقابله کند در غیر اینصورت ممکن است ضربه‌ی روحی بدی به او بزنید. با این حال اگر آنها در مورد حشرات بیش‌تر بدانند، متوجه می‌شوند که این حشرات نمی‌توانند آسیبی به آن‌ها برسانند و برخی باورهای غلط رایج از بین می‌رود. ممکن است آنقدر کنجکاو باشند که بخواهند آن را از نزدیک ببینند.

هیچ چیز مانند یک تجربه عملی نمی‌تواند به کودک کمک کند تا  به هنگام یادگیری ارتباط برقرار کند. همین امر برای ایجاد رابطه بین حشره و بی‌ضرر بودن آن هم صدق می‌کند. اول اجازه دهید تا کودکتان ببیند که حشره را در دست گرفتید و آرام و مهربان هستید.این کار را به آن‌ها پیشنهاد کنید. اما اگر تمایلی ندارند یا آماده نیستند، آن‌ها را مجبور نکنید. بگذارید کمی زمان بگذرد و بعد از چند هفته یا چند ماه دوباره امتحان کنید.

صبور باشید

شما نمی‌توانید بلافاصله یا یک شبه به ترستان غلبه کنید، بلکه باید در طی زمان با کمک هم این کار را انجام دهید. اجازه دهید کودکتان سرعت را تعیین کند. احتمالا ذهن آن‌ها پر از نشانه‌ها، باورهای غلط رسانه‌ها و بچه‌های دیگر است که حشرات را بدردنخور و ترسناک می‌پندارند. اما با دانش، صبر و حوصله و تعاملات سازنده با حشرات ، ترس کودک شما باید به مرور زمان کم شود.

برای کودکانی که آلرژی دارند

اگر کودک شما به نیش زنبورها یا حشرات دیگر حساسیت دارد، ترسش اصلا غیر منطقی نیست اما باید بتواند موقعیت را بدون ترس و وحشت مدیریت کند. اغلب ترس بیش از حد به دلیل آسیب روحی در گذشته است: مثلاً تجربه‌ی اولین باری که حشره‌ای او را نیش زده بود یا واکنش والدین یا خواهر و برادرهایش به زنبور.

برای اینکه ترس کودک را کم کنید، وضعیت را به او توضیح دهید و تضمین دهید که خوب خواهد شد. به او یادآوری کنید که اگر نفس تنگی داشت دارو به او کمک می‌کند تا نفس بکشد.

چه زمانی باید کمک بگیرید

ترس برای کودکان کاملاً طبیعی است و والدین می‌توانند نقش زیادی در کمک به فرزندان خود داشته باشند تا این مشکل را حل کنند. اما اگر ترس کودک، همه اعضای خانواده را درگیر کند قطعاً نیاز است که از یک متخصص روانشناس کمک بگیرید.

با وجود بهترین تلاش های والدین برای شناخت کودک و نوجوان خود، برخی اوقات به نظر می رسد مشکلات فرزندان برای آنها غافلگیر کننده است. در مواجهه با مشکلات رفتاری و هیجانی (مانند رفتارهای پرخطر غیر قابل کنترل) باید حتماً از روانشناس متخصص کودک و نوجوان کمک بگیرید. برای رزرو نوبت مشاوره  کلیک کنید.

همچنین می توانید مهارت های فرزندپروری خود را با خواندن کتاب های روانشناسی در زمینه کودک و نـوجوان  یا حضور در کـارگـاه های فرزندپروری ارتقا دهید.

ریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره زیر تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ است.