با گسترش روزافزون تکنولوژیها و فضای مجازی و در اختیار قرار گرفتن انبوهی از اطلاعات درست و نادرست، فرزندپروری و تربیت فرزندان روزبهروز به امری پیچیدهتر، سختتر و حساستر تبدیل شده است. در فضای مجازی و غیرمجازی، نسخههای بیشماری برای تربیت فرزندان پیچیده شده و گاهی برای یک رفتار واحد، راهحلهای بسیاری (که برخی باهم متناقض نیز هستند) ارائه میشود. بهعلاوه، آثار و کتابهایی نیز در زمینۀ تربیت کودکان در سنین مختلف وجود دارد که متأسفانه برای والدین کاربردی و عملیاتی نیستند.
باتوجهبه این حجم از اطلاعات متناقض و در اختیار نبودن منابع عملی و کاربردی، انتشارات "نسل یاسان" وابسته به مرکز مشاورۀ تخصصی کودک و نوجوان یاسان در تلاش است راهنمای عملی والدین در سنین مختلف را عرضه کند و سهمی در کاهش مشکلات و نگرانیهای خانوادههای ایرانی داشته باشد.
کتاب کودک من 2 (راهنمای عملی والدین در سنین سه تا ششسالگی) نوشتۀ خانم زهرا جمالی دومین سری از مجموعه کتابهای فرزندپروری انتشارات "نسل یاسان" است که تلاش میکند خلأهای موجود در عرصۀ تربیت کودک را پر کند و باتوجهبه جزئیات کاربردی و طبقهبندی دقیق موارد مهم در سن سه تا شش سال، بهمثابۀ جعبهابزاری در اختیار والدین قرار بگیرد.
امید است که کتاب پیشِرو چراغی باشد در مسیر سخت و دشوار فرزندپروری در سالهای پیش از دبستان که پایههای شخصیت و توانمندیهای کودک بنا میشود.
دکتر آسیه اناری (مدیر و مؤسس انتشارات "نسل یاسان" و مرکز مشاورۀ کودک و نوجوان یاسان)
نیاز کودک به خانواده، مراقب ثابت و فرزندپروری صحیح، نیازی انکارنشدنی است. تا سهسالگی به نیازهای ابتدایی کودکان مانند تغذیه، از شیر یا پوشک گرفتن و مسائل رفتاری ابتدایی توجه میشود. اما با شروع سهسالگی، کودکان آمادۀ ورود به دنیای جدیدتری میشوند. آنها اکنون آمادهاند تا به اجتماع وسیعتری ورود کنند. با گذشت زمان به غیر از مادر، با مراقبان مطمئن دیگری نیز ارتباط برقرار میکنند و میتوانند زمانهایی از والدین خود دور باشند. علاقۀ آنها به بازیهای جمعی بیشتر میشود و دوست مییابند. در این بین ممکن است مقایسه شوند و والدین ویژگیهای ظاهری و رفتاری آنها را با همسالانشان مقایسه کنند. گاهی نیز کودکان را لجباز یا ترسو میدانند و گاهی از اینکه کودکشان بهتنهایی در مهدکودک نمیماند یا با دوستانش درگیر میشود گله دارند.
لازم است بدانیم که تمامی بچههای همسنوسال ویژگیهای مشابهی ندارند. کودکان تفاوتهای ژنتیکی، خانوادگی و تربیتی زیادی دارند و تمام این عوامل میتوانند در رشد آنها تأثیرگذار باشند. از سوی دیگر، برخی رفتارها جزء جدانشدنی از تغییرات تحولی یک سن محسوب میشوند. اما بهطورکلی در هر ردۀ سنی، کودکان چه ویژگیهایی باید داشته باشند؟ آیا همۀ آنها ازنظر جسمانی، اجتماعی، شناختی و... یکسان هستند؟ کدام رفتار کودک نگرانکننده و کدام رفتار بخشی از فرایند طبیعی رشد اوست؟
کتاب پیشِرو در دو بخش رشدی (تحولی) و رفتاری برای سنین سه تا شش سال نگاشته شده است. در بخش تحولی، به بیان ویژگیهای سه بازه سنی (سه تا چهار، چهار تا پنج، پنج تا شش) در زمینههای مهم رشدی، حرکتی، گفتاری، اجتماعی و شناختی میپردازیم. همچنین، در هر بخش، چکلیستی قرار داده شده است تا والدین با تکمیل آن بتوانند کودک خود را ارزیابی کرده و سپس از راهکارهای تقویتی ارائهشده جهت افزایش توانمندی فرزندشان استفاده کنند. در بخش رفتاری نیز مسائلی مانند فرزندپروری، بازی و توجه، دوستیابی و راهکارهای موردنیاز والدین در برخورد با این مسائل ارائه شده است.
سن سه تا چهار سال
ویژگیهای حرکتی
ویژگیهای گفتاری
ویژگیهای اجتماعی ـ هیجانی
ویژگیهای شناختی
بازیهای پیشنهادی سه تا چهار سال
سن چهار تا پنج سال
ویژگیهای حرکتی
ویژگیهای گفتاری
ویژگیهای هیجانی ـ اجتماعی
ویژگیهای شناختی
بازیهای پیشنهادی چهار تا پنج سال
سن پنج تا شش سال
ویژگیهای حرکتی
ویژگیهای گفتاری
ویژگیهای هیجانی ـ اجتماعی
ویژگیهای شناختی
بازیهای پیشنهادی 5 تا 6 سال
1. سبکهای فرزندپروری والدین
الف) سبک فرزندپروری مستبد
ب) سبک فرزندپروری مقتدر
ج) سبک فرزندپروری سهلگیر
د) سبک فرزندپروری غافل (طردکننده)
2. تفاوت دیدگاه والدین در فرزندپروری
راهحل چیست؟
3. رفتن به مهدکودک
جدا شدن از والدین
4. مدیریت رفتار کودک
الف- توجه مثبت نامشروط
ب- بازی
ج- مدیریت رفتار کودک
مرحلۀ اول: صحبت کردن با کودک
مرحلۀ دوم: درخواست کردن درست از کودک
مرحلۀ سوم: مشخص کردن پیامد
مرحلۀ چهارم: اجرای پیامد و اقتدار
نکته: استفاده از قانون یک، دو، سه
دوستیابی
6. فعالیتهای فوقبرنامه
مشکلات شایع رفتاری
الف- دروغگویی
راهحلهای پیشنهادی
ب- غذا نخوردن
ج- مرتب کردن اتاق
د- پرتاب و شکستن
ه- تنها نخوابیدن
و- لباس نپوشیدن
ز- کتک زدن
ح- فحش دادن
ط- ناخن جویدن
ی- ترس
ک- نوشتن تکالیف در سنین پیشدبستان
طلاق و کودکان
الف) قبل از جدایی
ب) تصمیم قطعی برای جدایی
ج) مسائل بعد از جدایی
د) ازدواج مجدد
تولد فرزند دوم
مرگ والدین یا یکی از نزدیکان
بیماری
مؤخرۀ انجمن روانشناسی بالینی کودک و نوجوان
در فصل رشدی، همانطور که عنوان شد، سه بازۀ سنی و چهار مهارت در سن سه تا شش سال بررسی خواهد شد. مهارتهای حرکتی بهطورکلی مربوط به فعالیتهای ریزودرشت کودکان، مانند بستن بند کفش، قیچی کردن، پریدن، پرتاب کردن، مهارتهای انگشتی و... میشود. در ابتدای این دوره، حرکات هنوز تکاملیافته نیستند و کودکان به تمرین بیشتری برای تسلط کامل و برآوردن نیازهای لازم سن خود نیاز دارند.
پس از مهارتهای حرکتی، مسائل گفتاری کودکان در هر سن بررسی خواهد شد. در ابتدای سهسالگی تقریباً اکثر کودکان سخن گفتن را آغاز کرده و روان صحبت میکنند. اما گاهی پدیدۀ نوک زبانی صحبت کردن یا تلفظ نادرست حروف نیز رخ میدهد که طبیعی و مقتضای سن کودک است. در حدود ششسالگی، گفتار تقریباً بدون نقص بیان میشود، بلندی و لحن صدا متناسب است و کودک از آن برای برقراری ارتباط با دیگران بیشتر بهره میبرد.
مهارتهای اجتماعی ـ هیجانی این دوره شامل برقراری ارتباط کودکان با همسالان، خانواده، استقلالطلبی، کمک به دیگران و... است. کودکان در سهسالگی به بازیهای انفرادی و در ششسالگی علاقۀ بیشتری به بازیهای گروهی پیدا میکنند. تفاوتهای جنسیتی نیز در پایان هر دوره مطرح میشود.
در بخش شناختی، بهطورکلی تصویر ذهنی کودک از خود، اشیا و دیگران شرح داده میشود. آنها آمادۀ جدا شدن از مادر میشوند و بهعبارتی، شخصیت مستقل شروع به شکلگیری میکند. مواردی مانند شمارش، مقایسۀ اشیا، نام رنگها، خیالپردازی، درک زمان و... نیز در این مهارت بررسی خواهد شد.
به یاد داشته باشید که در هر سن و در هر مهارت، چکلیستی از تواناییهای لازم قرار داده شده است که با مراجعه به آن میتوانید کودک خود را ارزیابی کنید و درنهایت با استفاده از جداول تقویتی، به ارتقای توانایی لازم بپردازید. سعی کنید در هرکدام از موارد، در صورت برطرف نشدن مسئله یا مشکل خاص، پس از یکهفته و پایین بودن نمرۀ چک لیست در صورت ارزیابی مجدد از روانشناس کودک و متخصصان کمک بگیرید.
زهرا جمالی با مدرک کارشناس ارشد روانشناسی عمومی به عنوان درمانگر حوزه کودک و معاون طرح کوچینگ والدین ( فرزندپروری موثر پیش از تولد تا بلوغ) با مرکز مشاوره یاسان همکاری می کند.
سوابق تحصیلی:
کارشناسی روانشناسی بالینی دانشگاه شهید بهشتی
کارشناسی ارشد روان شناسی عمومی دانشگاه خاتم
برای دیدن رزومه کامل زهرا جمالی کلیلک کنید.
دکتر آسیه اناری، موسس و مدیر مرکز مشاوره یاسان با مدرک دکترای تخصصی روانشناسي باليني از دانشگاه شهید بهشتی، یکی از نخبگان جوان عرصه روانشناسی و شاگرد مرحوم دکتر پریرخ دادستان، مادر روانشناسی ایران ( و شاگرد ژان پیاژه، روانشناس معروف فرانسوی) است.
دکتر اناری علاوه بر تدریس در دانشگاه و مشاور راهنمای دانشجویان دکتر، مدتی نیز به عنوان هیئت علمی در دانشگاه شهید بهشتی فعالیت داشته است.
علاوه بر عضویت در کمیته تخصصی "روانشناسی بالینی کودک و نوجوان" نظام روانشناسی از سال 98 تا کنون، چندین جلد کتاب، پژوهش و مقاله از دکتر اناری در زمینه روانشناسی کودک و نوجوان منتشر شده است.
وی همچنین به عنوان روانشناس در برنامه های تلویزیونی از جمله برنامه هزار راه نرفته حضور داشته است.
سوابق تحصیلی:
دکتری تخصصی روانشناسي باليني از دانشگاه شهید بهشتی (مهر 90 تا اسفند 94)
كارشناسي ارشد روانشناسي باليني کودک و نوجوان از دانشگاه شهید بهشتی (مهر 83 تا بهمن 86)
کارشناسي روانشناسي باليني از دانشگاه تهران (مهر 79 تا تیر 83)
مسئولیتهای علمی و اجرایی
عضو هیئت رئیسه انجمن روانشناسی بالینی کودک و نوجوان از 1400 تا کنون
عضو کمیته تخصصی کودک و نوجوان انجمن ازدواج و خانواده بهزیستی کل کشور از 1399 تا کنون
عضو کمیته تخصصی "روانشناسی بالینی کودک و نوجوان" نظام روانشناسی جهت بررسی و اعطای پروانه به داوطلبان 1398 تا کنون
صاحب امتیاز و مدیر انتشارات تخصصی "نسل یاسان" (وابسته به مرکز مشاوره یاسان) 1398 تا کنون
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی 1395 تا 1396
مدیر، موسس و درمانگر مرکز مشاوره تخصصی کودک و نوجوان یاسان 1394 تا کنون
مسئول طرح بلوغ و نوجوانی بهزیستی کل کشور 1394 تا کنون
استاد مدعو جهت تدریس دروس تخصصی دوره دکتری و کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی و بالینی کودک و نوجوان دانشگاههای شهید بهشتی و تهران 1392 تا کنون
عضو نظام روانشناسی و مشاوره 1388 تا کنون
عضو پیوسته انجمن روانشناسی ایران 1388 تا کنون
تالیفات
مدیریت رفتاری در سنین 10 تا 14 سالگی؛ راهنمای والدین در نوجوانی؛ 1396، انتشارات "نسل یاسان" (وابسته به مرکز مشاوره یاسان).
آموزش والدین و توانمندسازی خانواده در بلوغ و نوجوانی (راهنمای مدرسین)؛ 1398، انتشارات سازمان بهزیستی.
توانمندسازی نوجوان (کتاب کار نوجوان و کتاب کار والدین)؛ 1399، انتشارات "نسل یاسان" (وابسته به مرکز مشاوره یاسان).
راهنمای جامع والدین در بلوغ و نوجوانی؛ 1400، انتشارات "نسل یاسان" (وابسته به مرکز مشاوره یاسان).
برای دیدن رزومه کامل فعالیتهای علمی و پژوهشی دکتر آسیه اناری کلیک کنید.
کاربر گرامی!
شما می توانید نسخه الکترونیک کتاب "کودک من 2" را از طریق فیدیبو یا کتابراه تهیه کنید و در حالت آنلاین و آفلاین به آن دسترسی داشته باشید.
همچنین شما می توانید نسخه فیزیکی کتاب "کودک من 2" را از طریق لینک زیر سفارش دهید:
نظرات کاربران