7 تاثیر منفی دعوای پدر و مادر بر فرزندان + شیوه درست بحث کردن

در قسمت نخست فصل جدید "برنامه هزار راه نرفته" دکتر آسیه اناری، روانشناس بالینی کودک و نوجوان و مدیر مرکز مشاوره یاسان برای پدر و مادر توضیح می‌دهد که چطور می‌توانند حرف های منطقی خود را بدون دعوا به هم بگویند و اشتباهات آنها را هنگام بحث کردن با یکدیگر گوشزد می‌کند.

آیا دعوا کردن پدر و مادر جلوی کودک درست است؟

دعوا بین همه‌ زوج‌ها به خاطر یک لحظه عصبانیت، اختلاف نظر یا ناراحتی پیش می‌آید. اختلافات خواه درباره تربیت فرزندتان باشد خواه درباره رابطه‌تان یا هر چیز دیگری، به هر حال پیش می‌آید؛ بسیاری از والدین از خود می‌پرسند که آیا باید مقابل فرزندان خردسال خود اختلاف نظرشان را ابراز کنند؟ پاسخ پیچیده‌تر از آن چیزی است که ممکن است فکر کنید.

عوارض استرس دعوای پدر و مادر بر فرزندان

تفکر اشتباه: نوزادان و کودکان نوپا آنقدر کوچک هستند که نمی‌توانند دعوای پدر و مادر را درک کنند و دعواها را حتی زمانی که پر از داد و بیداد و استرس‌زا است، به خاطر نمی‌آورند.

حقیقت: دعوای والدین بر نوزادان، کودکان نوپا و حتی نوزادانی که هنوز در رحم هستند، تأثیر می‌گذارد.

هر زمان که به کودکان استرس وارد می‌شود، واکنشِ "ستیز" یا "گریز" (تغییرات فیزیولوژیکی غیر ارادی که بدن در هنگام احساس خطر و استرس تجربه می کند) در آنها شروع و مغز و بدن آنها در هورمون‌هایی مانند آدرنالین و کورتیزول غرق می‌شود. هنگامی که کودکان خردسال به طور مکرر در معرض استرس قرار می‌گیرند، مغز آنها ممکن است بیشتر و بیشتر برایشان استرس ایجاد کند. اما استرس دعوای پدر و مادر چه تاثیری روی رفتار کودکان دارد؟

کودکانی که به طور مرتب در معرض عوامل استرس‌زا (مانند فریاد زدن، کلمات آزاردهنده، و پرخاشگری بین والدین) بوده‌اند، احتمال بیشتری دارد که مشکلات تاخیر در رشد، پرخاشگری نسبت به دیگران، مشکلات خواب و یادگیری استفاده از توالت را داشته باشند. استرس بیش از حد می‌تواند کودکان را در حین رشد تحت تاثیر قرار دهد و منجر به مشکلاتی در مدرسه، یادگیری، ارتباطات و روابط اجتماعی شود.

آیا این بدان معناست که پدر و مادر هرگز نباید در حضور فرزندشان با هم دعوا کنند؟ پاسخ بستگی به نوع استدلال شما دارد.

به یاد داشته باشید شما و همسرتان فقط به فرزندتان یاد نمی‌دهید که چطور صحبت کند، چطور غذا بخورد یا به دستشویی برود. شما به آنها یاد می‌دهید که چگونه روابط را ایجاد و حفظ کنند.

شما همچنین به فرزندان خود می‌آموزید که روابط چگونه باید باشد و آن‌ها چه احساسی باید داشته باشند. اگر مشاجره با همسرتان کم‌استرس و محترمانه باشد (بدون داد و فریاد یا توهین کردن)، قطعاً برای فرزند خردسال شما آموزنده‌ خواهد بود؛ چراکه مشاهده نحوه‌ حل تعارض به فرزندتان می‌آموزد که چگونه می‌تواند اختلافات خود را به شیوه درست حل کند.

دعواهای والدین از نگاه فرزندان چگونه است؟

آنها با لحن و زبان بدن شما و همچنین با جریان پنهان احساسی مکالمه هماهنگ می‌شوند. شما ممکن است درگیر یک بحث پر جنب و جوش در مورد اصلاحات مراقبت‌های سلامتی باشید. فرزند شما فقط حس می‌کند که دو نفری که بیشتر از هرکسی دوستشان دارد سر هم داد می‌زنند. اگر متوجه شدید که در حال انجام این کار هستید، سرعت خود را کم کرده و صدای خود را پایین بیاورید. وقتی می‌گویید: "اشکالی نداره! مامان و بابا هنوز همدیگرو دوست دارند"، همدیگر را بغل کنید، لبخند بزنید و به چشمان فرزندتان نگاه کنید.

بچه‌های پیش‌دبستانی: بچه‌های این سن ممکن است فکر کنند که باعث اختلاف شده‌اند. آنها معتقدند که مرکز جهان هستند. بنابراین آنها ممکن است فکر کنند: "اگه نمی‌زدم تو سر خواهرم، مامان و بابا عصبانی نمی‌شدن و دعوا نمی‌کردن." شما وظیفه دارید به آن‌ها آرامش و قوت قلب دهید.

بچه‌های مدرسه‌ای: کودکان بزرگتر از 5 یا 6 سال گاهی اوقات بدترین حالت را تصور می‌کنند مثل این که اگر اختلافات بین پدر و مادر حل نشود، آنها به دادگاه می‌روند و طلاق می‌گیرند. بچه‌هایی که در خانه‌های پر‌تعارض بزرگ می‌شوند، از اضطراب، افسردگی و اختلالات خواب رنج ببرند. آن‌ها همچنین در توجه کردن به درس‌ها در مدرسه و کنار آمدن با دوستان مشکل پیدا می‌کنند.

6 نکته درباره دعوای پدر و مادر جلوی کودک

اگر در حضور فرزندتان بین شما و همسرتان مشاجره‌ای رخ داد، حتماً این نکات را رعایت کنید:

1. به فرزندتان آرامش دهید. حتی اگر کودک شما بسیار کوچک است به او کمک کنید تا بفهمد، علت دعوای والدینش این است که آنها در تلاش هستند، راه حلی برای یک مشکل پیدا کنند. مثلا به او بگویید: "عزیزم، مامان و بابا دارن سعی می‌کنند با صحبت کردن بهترین خیابون رو پیدا کنن تا از ترافیک خارج بشیم."

2. به کودکان یادآوری کنید که آنها عامل مشاجره نیستند: کودکان خردسال ممکن است تصور کنند، پدر و مادرشان به خاطر رفتار یا کار آن‌ها از دست یکدیگر عصبانی هستند و با هم مشاجره و دعوا می‌کنند.

سعی کنید چیزی مانند این به آن‌ها بگویید: "من و مامان در تلاشیم، بفهمیم چگونه این مشکل را حل کنیم. من می‌دونم که ما عصبانی به نظر می‌رسیم اما فقط در مورد احساساتمون صحبت می‌کنیم تا به نتیجه برسیم. ما از تو عصبانی نیستیم! هر دومون دوستت داریم و نمی‌خوایم تو رو بترسونیم. وقتی کنار ما هستی همیشه در امانی."

3. خونسردی خود را حفظ کنید: اگر یکی از والدین عصبانی شد یا مشاجره بالا گرفت، به او بگویید که در حضور فرزندتان بحث را تمام کند و موافقت کنید که در نبود فرزندتان این بحث را ادامه می‌دهید.

4. روی یک راه حل تمرکز کنید. با این روش احتمال کمتری وجود دارد که از کوره در بروید و به احتمال زیاد حل تعارض سالم را به فرزندتان نشان می‌دهید. با یک هدف مشترک شروع کنید، مثلاً: "هر دو می‌خواهید، فرزندتان یاد بگیرد، هنگام غذا خوردن پشت میز بنشیند" و سپس تمرینی را پیشنهاد کنید که هر دو با آن موافق هستید. مثلاً: "آیا موافقی که او 10 دقیقه روی صندلی بنشیند و پس از آن اجازه بدهیم پایین بیاید؟ و پس از آن او می‌تواند در در حالی که ما غذا را تمام می‌کنیم، در آشپزخانه بازی کند".

5. با احترام رفتارکنید. به همسرتان و دیدگاهش احترام بگذارید. سعی کنید ذهن خود را باز نگه دارید و درک کنید که طرف مقابل وضعیت را چگونه می‌‌بیند.

6. به واکنش فرزند خود توجه کنید: به نحوه واکنش فرزندتان هنگام بروز دعوا، مشاجره و بحث توجه کنید. آیا آنها متشنج یا ترسیده به نظر می‌رسند؟ اگر چنین است، مکالمه را متوقف کنید و به همسرتان پیشنهاد دهید که بعداً آن را ادامه دهید. هر کودکی متفاوت است و برخی ممکن است نتوانند استرس ناشی از مشاهده یک اختلاف جزئی را مدیریت کنند.

لازم نیست از بحث و جدل جلوی فرزند خردسال خود اجتناب کنید، اما مطمئن شوید که کمترین استرس را به کودک وارد می‌کنید. همه چیز را عادی نگه دارید و وضعیت را از چشم فرزندتان ببینید. انجام این کار می‌تواند به آموزش یکی از مهم‌ترین مهارت‌های اجتماعی به فرزندتان کمک کند؛ حل تعارض به شیوه‌ سالم.

با وجود بهترین تلاش های والدین در فرزندپروی گاهی به دلیل ناآگاهی پدر و مادر از سبک های صحیح فرزندپروی، صدمات جسمی و روانی غیرقابل جبرانی به کودک یا نوجوان وارد می شود. بر همین اساس و به پشتوانه سال‌ها تجربه بالینی کادر مرکز مشاوره یاسان طرح فرزندپروری موثر پیش از تولد تا بلوغ برای آموزش صحیح فرزندپروری به والدین در حال اجراست.

همچنین والدین می توانید مهارت های فرزندپروری خود را با خواندن کتاب های روانشناسی در زمینه کودک و نـوجوان  یا حضور در کـارگـاه های فرزندپروری ارتقا دهند.

شیوه دریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره 02126722420 یا 02126722417 تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ به شماره 09120499760 پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ به شماره 09935968010 است.