چه اسباب‌بازی‌هایی مناسب کودک است؟

کودکان نوپا کاشفان کوچکی هستند که با بازی کردن، یاد می‌گیرند. بازی فرصت بی‌نظیری را در اختیار کودک قرار می‌دهد تا مهارتهای جدید را با توجه به علایق منحصر به فرد خود تمرین کند. اسباب بازی‌ها و وسایل بازی که کودک شما در اختیار دارد می‌تواند به شیوه‌های مهمی رشد او را شکل دهد. در حالی که ممکن است به نظر برسد انتخاب اسباب‌بازی برای کودکان نوپا باید آسان باشد، اما وقتی که وارد مغازه‌ اسباب بازی فروشی می‌شوید، در دنیای وسیع اسباب‌بازی‌ها غرق می شوید. چگونه می‌توانید انتخاب کنید که کدامیک برای فرزند شما مناسب است؟ چگونه می‌توانید تشخیص دهید که کدام کیفیت بالا و کدام دوام بیشتری دارد؟ کدام یک بیش از چند روز یا چند هفته مورد توجه کودک شما قرار می‌گیرد؟ در ادامه به چند ایده برای انتخاب اسباب بازی‌هایی که به رشد کودک شما کمک خواهند کرد، او را به چالش می‌کشند و رشد کلی او (مهارت‌های فکری، جسمی، زبانی و اجتماعی-احساسی او) را پرورش می‌دهند، خواهیم پرداخت.

1. اسباب بازی هایی را انتخاب کنید که بتوان از آنها به روش های مختلف استفاده کرد

کودکان نوپا عاشق جدا کردن، کنار هم قرار دادن، بیرون کشیدن، جا دادن، اضافه کردن و ساختن هستند. اسباب بازی هایی را انتخاب کنید که "بی‌انتها" هستند به این معنا که فرزند شما می‌تواند با آنها بازی‌های مختلفی انجام دهد. به عنوان مثال، لگوهای چوبی یا لگوهای پلاستیکی فشرده می‌توانند برای ساختن جاده، باغ‌وحش، پل یا سفینه‌ فضایی استفاده شوند. اسباب بازی‌هایی مانند این باعث پرورش تخیل کودک شما می‌‌شوند و به او در حل مشکلات و ایجاد مهارت‌های تفکر منطقی کمک می‌کنند.

اسباب بازی های مفید: لگوها، لگوهای به هم وصل شده، لگوها یا فنجان‌های لانه‌سازی، و اسباب بازی‌هایی برای بازی ماسه و آب.

2. به دنبال اسباب بازی هایی باشید که فرزند شما را رشد می‌دهند

همه‌ ما تجربه خرید اسباب بازی‌ای را داریم که کودک ما یکی دو روز با آن بازی کرده و دیگر هرگز نگاهش هم نمی‌کند. با جستجوی اسباب بازی‌هایی که می توانند در مراحل مختلف رشد مفرح باشند، می‌توانید از این اتفاق جلوگیری کنید. به عنوان مثال، حیوانات پلاستیکی کوچک برای یک کودک نوپا که ممکن است برای آنها خانه‌ای با جعبه کفش بسازد، سرگرم کننده است، در حالی که یک کودک بزرگتر می تواند از آنها برای نمایش داستانی که ساخته است استفاده کند.

اسباب بازی های مفید: حیوانات پلاستیکی و چهره‌های اکشن، خانه‌های عروسکی، قطارها و کامیون‌های کمپرسی (سایر وسایل نقلیه)، حیوانات پولیشی و عروسکی.

3. اسباب بازی‌هایی را انتخاب کنید که کودک را به اکتشاف و حل مسئله را تشویق می‌کنند

بازی به کودکان این شانس را می‌دهد که بارها و بارها مهارت‌های جدید را تمرین کنند. اسباب‌بازی‌هایی که به بچه‌ها فرصتی می‌دهد تا به تنهایی یا با کمی مربیگری چیزی را متوجه شوند، مهارت‌های تفکر منطقی را تقویت کرده و به آنها کمک می‌کند تا بتوانند همواره مشکلات خود را حل کنند. آنها همچنین به کودکان در توسعه مهارت‌های روابط فضایی (درک چگونگی تناسب همه چیز)، هماهنگی چشم و دست و مهارت‌های حرکتی مناسب (با استفاده از ماهیچه‌های کوچک دست و انگشتان) کمک می‌کنند.

اسباب بازی های مفید: پازل، شکل‌چینی، لگو، لگوهای تودرتو یا فنجانی، لوازم نقاشی مانند خاک رس، رنگ، مداد رنگی یا خمیر بازی

4. به دنبال اسباب بازی‌هایی باشید که تخیل کودک شما را برانگیزد

وقتی فرزندتان سه ساله است، خلاقیت او واقعاً در حال پیشرفت است؛ زیرا او می‌تواند نقش شخص دیگری مانند پادشاه یا ملکه را بر عهده بگیرد و یا یک قطعه لوگو برای او یک تکه کیک باشد. پس به دنبال اسباب بازی‌هایی باشید که فرزند شما بتواند در حین ایجاد و نمایش داستان‌ها از آنها استفاده کند و موجب پرورش خلاقیت کودک شود. بازی‌های نمایشی مثل عروسک بازی یا خاله بازی مهارت‌های زبان و سواد، مهارت حل مسئله و توانایی ترتیب (ایجاد رویدادها به ترتیب منطقی) را تقویت می‌کنند.

اسباب بازی های مفید: لباس عروسک‌ها، غذای اسباب بازی و بشقاب‌های پلاستیکی، چهره‌های اکشن، حیوانات عروسکی و اسباب‌بازی، قطار و کامیون، خانه‌های عروسکی، ابزار اسباب‌بازی و لوازم جانبی "واقعی" مانند لوله‌ی کاغذ بسته‌بندی، " شلنگ آتش "برای آتش‌نشان کوچک شما، جعبه‌ مقوایی بزرگ همه کاره برای کودکان نوپا بسیار مهم بوده و در عین حال رایگان است. جعبه‌ها به خانه، کشتی‌های دزدان دریایی، انبارها، تونل‌ها و هر چیزی که تخیل کودک شما بتواند آن را بسازد، تبدیل می‌شوند.

5. به کودک این فرصت را بدهید که با چیزهای "واقعی" بازی کند

کودک نوپای شما به خوبی می‌تواند بفهمد که اشیاء مانند کنترل از راه دور تلویزیون یا چراغ، در جهان او چگونه کار می‌کند. او همچنین علاقه دارد با چیزهای "واقعی" مانند تلفن همراهتان بازی کند؛ زیرا او مشتاق است مانند شما بزرگ و توانا باشد. اسباب‌بازی‌هایی مانند این به کودک کمک می‌کند تا مشکلات را حل کند، روابط فضایی (نحوه هماهنگی) و مهارت های حرکتی مناسب (استفاده از ماهیچه های کوچک دست و انگشتان) را بیاموزد.

اسباب بازی های مفید: ظروف و غذاهای پلاستیکی، کلیدهای اسباب بازی، تلفن اسباب بازی، لباسهای عروسک‌ها، آلات موسیقی، جاروهای بچگانه، تی، خاک‌انداز، برس و تشتک.

6. اسباب‌بازی‌هایی را پیدا کنید که کودک به کمک آن‌ها "شروع به خواندن کند"

کتاب ها، حروف الفبای مغناطیسی و لوازم نقاشی مانند ماژیک‌ها، مداد رنگی و رنگ انگشتی به کودک شما کمک می‌کند تا مهارت‌های نوشتن و خواندن را زودتر یاد بگیرد. نگاه کردن و بازی با لوازم جانبی واقعی مانند منوها، کاتالوگ‌ها یا مجلات برای کودکان سرگرم‌کننده است و کمک می‌کند با حروف، متن و چاپ آشنا شود.

7. به دنبال اسباب بازی‌هایی باشید که فرزند شما را به فعالیت بدنی تشویق می‌کند

کودکان نوپا همینطور که قوی‌تر شده و به بدنشان اطمینان پیدا می‌کنند، انواع ترفندهای فیزیکی را انجام می‌دهند. وظیفه‌ی شما این است که  از جدیدترین دستاورد بازی کودکتان، تعریف کنید! این کار موجب افزایش اعتماد به نفس در کودک می شود. پس به دنبال اسباب بازی‌هایی باشید که به کودک شما کمک می‌کند مهارت‌های فیزیکی فعلی را تمرین کرده و مهارت‌های جدید را بیاموزد.

اسباب بازی های مفید: توپ‌هایی با اشکال و اندازه‌های مختلف، سه چرخه یا اسکوترهای سه چرخ (با وسایل محافظ مناسب)، ست های بولینگ پلاستیکی، حلقه‌ بسکتبال مخصوص کودک، اسباب بازی‌های کشیدنی (به عنوان مثال، اسباب بازی‌هایی که کودک شما می‌تواند با یک نخ بکشد)، واگن برای پر کردن و کشیدن، ابزار باغبانی برای حفاری و چنگک زدن، جعبه‌های متحرک (که از دو طرف باز می‌شود) برای ایجاد تونل که در آن بخزند.

8. به دنبال اسباب‌بازی‌هایی باشید که برای همه‌ی سنین مناسب است

بزرگسالان و کودکان تقریباً می‌توانند با هر چیزی با هم بازی کنند. اسباب‌بازی‌هایی نیز وجود دارد که برای مشارکت بزرگسالان طراحی شده است. با نزدیک شدن سن کودک شما به سن 3 سالگی و بالاتر بهتر است بازی‌های رومیزی مثل منچ یا مار و پله که حافظه را تقویت کرده و نیازی به خواندن ندارند برای کودک تهیه شود.این نوع اسباب‌بازی‌ها را می‌توانید برای "بازی‌های شبانه با خانواده"، یعنی وقتی همگی دور هم هستید و باهم بازی می‌کنید، در نظر داشته باشید.

بازی‌های رومیزی می تواند شمارش، وصل کردن و مهارت‌های مرتبط با حافظه و همچنین مهارت‌های گوش دادن و کنترل نفس را در کودک تقویت کنند. این نوع بازی ها همچنین مهارت‌های زبان و مهارت برقراری ارتباط اجتماعی کودک را پرورش می‌دهند. یکی دیگر از مزایای مهم این است که به کودکان یاد می دهد چگونه برندگانی متواضع باشند و چگونه با شکست کنار بیایند. نیاز است گاهی کودکان باید ناامیدی را تجربه کنند.

سوالات رایج درباره انتخاب اسباب‌بازی برای کودکان نوپا

آیا اسباب بازی هایی که صدا، نور یا موسیقی‌ پخش می کنند برای کودک مفیدند؟

اسباب‌بازی هایی در بازار موجود است که با دکمه‌ها، اهرم‌ها، چراغ‌ها، موسیقی و غیره کار می‌کنند. اغلب این اسباب‌بازی‌ها به دلیل عملکردهای مختلف به عنوان "اسباب‌بازی‌های پیشرفته" به بازار عرضه می شوند. متأسفانه این اسباب‌بازی‌ها اغلب تأثیر معکوس بر کودک دارند. هرچه کار اسباب بازی بیشتر باشد، کودک شما کار کمتری انجام می‌دهد.

اگر فرزند شما بنشیند و اسباب بازی "اجرا" کند، به احتمال زیاد سرگرم کننده‌تر از اسباب‌بازی‌های آموزشی است اما چنین اسباب‌بازی‌هایی می‌توانند برای کودکی که در حال یادگیری علت و معلول است گیج کننده باشند. اگر یک اسباب‌بازی به صورت تصادفی شروع به پخش موسیقی کند، یا مشخص نباشد کدام دکمه باعث شروع چشمک زدن چراغ ها می‌شود،  فرزند شما نمی‌فهمد که کدام یک از اقدامات او (علت) باعث ایجاد نور و موسیقی (معلول) شده است.

مفیدترین اسباب بازی‌ها آن‌هایی هستند که کودک را بیشتر تشویق به فعالیت می کنند. هرچه کودکان بیشتر مجبور شوند از ذهن و بدن خود برای انجام یک کار مفید استفاده کنند، بیشتر یاد می‌گیرند؛ در واقع کودکان شاد کودکانی هستند که فعالیت بدنی بیشتری دارند

آیا همانطور که برخی تبلیغات ادعا می‌‌کنند، اسباب بازی‌ها می‌توانند کودک را باهوش‌تر کنند؟

اصلا ثابت نشده است که چنین محصولاتی هوش کودکان را افزایش دهند. در واقع، وسایل خانگی بی‌خطر ( مانند کاسه‌های پلاستیکی برای پر و خالی کردن، بالش برای بالا رفتن و روی هم چیدن آن‌ها برای درست کردن غار، دیوار چیدن، لباس‌های قدیمی برای تبدیل شدن به شخصیت‌های دیگر) اغلب بهترین ابزار یادگیری هستند. به یاد داشته باشید، هرچه کودک شما بیشتر از ذهن و بدنش برای حل مشکلات و پرورش ایده‌های خود استفاده کند، بیشتر یاد می‌گیرد.

چه تعداد اسباب بازی برای کودک کافی است؟

تاثیر بازی بر شکل گیری شخصیت کودک غیرقابل انکار است اما پدر و مادرها معمولا فکر می‌کنند باید تعداد زیادی اسباب‌بازی برای فرزندشان بخرند. اما کارشناسان معتقدند اسباب‌بازی‌های زیاد کودک را اشباع می‌کند و باعث می‌شود وقتی بزرگ‌تر شدند نتوانند انتخاب کنند که چه فعالیت‌هایی را دوست دارند. این مساله از آنجایی اهمیت پیدا می‌کند که این بچه‌ها در بزرگسالی حوصله‌شان زودتر سر می‌رود و به احتمال تمایل شان به بازی‌های کامپیوتری و مواد مخدر بیشتر می‌شود.

اسباب‌بازی‌هایی که به بچه‌ها اجازه می‌دهد از تخیلاتشان استفاده کنند و هر بازی که خودشان می‌خواهند انجام دهند،‌ باعث می‌شوند وقتی بچه‌ها بزرگتر شدند بدون این که حوصله‌شان سر برود از زندگی لذت ببرند. خیلی از اسباب‌بازی‌هایی که والدین می‌خرند، این انعطاف را ندارند و باعث می‌شوند کودک مدتی با آنها بازی کند و بعد کنارشان بگذارد. در واقع اسباب بازی خوب موجب پرورش خلاقیت در کودک می شود.

اگر بچه‌ها عادت کنند به جای اینکه از اسباب‌بازی‌هایی که دارند بیشتر و خلاقانه‌تر استفاده کنند، اسباب‌بازی‌های بیشتری داشته باشند یاد می‌گیرند خوشحالی یعنی به دست آوردن چیزهای بیشتر نه لذت بردن از چیزهایی که دارند.

با وجود بهترین تلاش های والدین برای شناخت کودک و نوجوان خود، برخی اوقات به نظر می رسد مشکلات فرزندان برای آنها غافلگیر کننده است. در مواجهه با مشکلات رفتاری و هیجانی (مانند رفتارهای پرخطر غیر قابل کنترل) باید حتماً از روانشناس متخصص کودک و نوجوان کمک بگیرید. برای رزرو وقت مشاوره و ارزیابی کلیک کنید.

همچنین می توانید مهارت های فرزندپروری خود را با خواندن کتاب های روانشناسی در زمینه کودک و نـوجوان  یا حضور در کـارگـاه های فرزندپروری ارتقا دهید.

دریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره زیر تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ است.