9 ویژگی پدر و مادر خوب + تست

تربیت کودک یکی از سخت‌ترین و در عین حال رضایت‌بخش‌ترین کارهاست. در ادامه این مقاله به نه نکته مهم می‌پردازیم که باعث می‌شود شما رضایت بیشتری از والدگری خود داشته باشید.

1. عزت‌نفس فرزندتان را تقویت کنید: بچه ‌ها از دوران نوزادی شروع به شناختن خود، البته از دریچه چشم والدین می‌کنند. تن صدای شما، زبان بدن و هر حالتی که داشته باشید توسط فرزندتان ادراک و جذب می‌شود. نحوه گفتار و حرکات شما به عنوان والدین، بیش از هر چیزی روی عزت نفس کودک تاثیر می‌گذارد.

وقتی همه دستاوردها و کارهای خوب کودک – هرقدر هم کوچک باشد- را تشویق کنید، فرزندتان به خودش افتخار می‌کند. همچنین وقتی به کودک اجازه می‌دهید کارهایش را مستقلا انجام دهد، حس توانمندی و قوی بودن می‌کند. برعکس، نقطه‌نظرات منفی یا مقایسه کودک با دیگران باعث می‌شود حس بی‌ارزش بودن به او دست دهد.

سعی کنید زیاد انتقاد نکنید و از کلمات به جای اسلحه استفاده نکنید. حرف‌هایی مثل " چه کار احمقانه‌ای" یا "مثل بچه‌ها رفتار می‌کنی، از برادرت یاد بگیر" حتی بیشتر از آسیب فیزیکی به فرزندتان صدمه می‌زند.

کلماتتان را با دقت انتخاب کنید و مهربان باشید. بگذارید فرزندتان بداند همه ممکن است اشتباه کنند و شما هنوز او را دوست دارید، حتی اگر رفتارش را دوست نداشته باشید.

2. فرزندتان را در حال انجام کار خوب غافلگیر کنید: تا به حال فکر کرده‌اید چند بار در روز واکنش منفی نسبت به کارهای فرزندتان نشان می دهید؟ احتمالا خیلی بیشتر از آنکه کودک را تشویق کنید از او انتقاد می‌کنید. احساس خودتان نسبت به کسی دائما از شما انتقاد کند و نظر منفی دهد چیست؟

رویکرد موثرتر این است که فرزندتان را در حال انجام کار خوب غافلگیر کنید: "تختت رو بدون کمک مرتب کردی، خیلی عالیه" یا "دیدم که وقتی با خواهرت بازی می‌کردی خیلی صبور بودی." این جملات فرزندتان را تشویق می‌کند و باعث می‌شود در درازمدت رفتارهای مثبت بیشتری انجام دهد.

هر روز نکته‌ای برای تشویق فرزندتان پیدا کنید. در عشق ورزیدن، به کار بردن جملات تشویقی و بغل کردن کودک دست‌ودل‌باز باشید. خیلی زود می بینید فرزندتان بیشتر از چیزی که انتظارش را داشتید رفتارهای مثبت از خود نشان می‌دهد.

3. محدودیت‌هایی تعیین کنید و در اجرای آن‌ها ثابت‌قدم باشید: رعایت نظم برای هر خانواده ضروری اسنت. هدف از رعایت نظم این است که بچه‌ها رفتارهای قابل‌قبول را انتخاب کنند و خودکنترلی را یاد بگیرند. ممکن است کودک این نظم را دوست نداشته باشد اما این محدودیت‌ها برای تبدیل او به یک بزرگسال مسئولیت‌پذیر لازم است.

وضع قوانینی در خانه به کودک کمک می‌کند متوجه شود شما چه انتظاراتی از او دارید. برخی قوانین می‌توانند شامل این موارد باشند: تا وقتی مشق‌ها تمام نشوند نمی‌توانیم تلویزیون ببینیم یا اجازه نداریم کسی را بزنیم.

یکی از اشتباهاتی که والدین مرتکب می‌شوند این است که پیامدهای رعایت نکردن قوانین را جدی نمیگیرند. شما نمی‌توانید انضباط را به فرزندتان یاد بدهید اما یک بار او را به خاطر صحبت بی‌ادبانه تنبیه کنید و یک بار رفتارش را نادیده بگیرید. ثبات قدم به کودکتان نشان می‌دهد که واقعا چه انتظاراتی از او دارید.

4. برای کودکتان زمان بگذارید: هم برای بچه‌ها و هم برای والدینشان سخت است که برای یک وعده غذای خانوادگی دور هم جمع شوند، چه برسد به این که بخواهند وقت کیفی با هم داشته باشند. اما توجه داشته باشید که بچه‌ها هیچ چیز را بیشتر از این دوست ندارند. اگر ده دقیقه زودتر بیدار شوید می‌توانید صبحانه را با فرزندتان بخورید یا ظرف‌ها را در سینک بگذارید و بعد از شام چند دقیقه‌ای با کودک قدم بزنید. بچه‌هایی که توجه کافی از والدینشان نمی‌گیرند، رفتارهای منفی و آسیب‌زا انجام می دهند چون مطمئن هستند که با این شیوه می‌توانند جلب توجه کنند.

برای بعضی والدین خیلی لذت‌بخش است که زمانی را برای حضور در کنار فرزندشان برنامه‌ریزی کنند. هر هفته یک "شب مخصوص" کنار بچه‌ها داشته باشید و بگذارید بچه‌ها تصمیم بگیرند این شب خاص را چطور بگذرانند. به دنبال راه‌های خاص و متفاوتی برای ارتباط با فرزندتان باشید مثلا در ظرف ناهار مدرسه‌اش یادداشت بگذارید.

اگر شاغل هستید احساس گناه نکنید، در عوض کارهای ساده‌ای مثل درست کردن پاپ‌کورن، بازی‌های فکری یا گشت و گذار در پاساژ را با فرزندتان انجام دهید. اینها کارهایی هستند که در ذهن کودک باقی می‌مانند.

5. الگوی خوبی باشید: بچه‌ها از شما یاد می‌گیرند که چطور رفتار کنند. هر قدر کوچک‌تر باشند، الگوی بیشتری از رفتارهای شما می‌گیرند. قبل از این که جلوی فرزندتان از عصبانیت فریاد بزنید، به این فکر کنید که آیا این همین رفتاری است که می‌خواهید فرزندتان در هنگام عصبانی شدن از خود نشان دهد؟ درنظر داشته باشید که دائما از سوی فرزندتان مشاهده می‌شوید. تحقیقات نشان داده است بچه‌هایی که دیگران را کتک می‌زنند، یک الگوی رفتاری در خانه دارند.

رفتارهایی را که دوست دارید فرزندتان انجام دهد، در خودتان پرورش دهید: احترام، دوستی، صداقت، صبر. رفتارها خودمحورانه نداشته باشید؛ بدون چشمداشت به دیگران کمک کنید. شکرگذاری و تعریف و تمجید از دیگران را فراموش نکنید و در عین حال طوری با فرزندتان رفتار کنید که انتظار دارید دیگران با شما رفتار کنند.

6. ارتباط با فرزندتان را در اولویت قرار دهید: نمی‌توانید از فرزندتان انتظار داشته باشید هر کاری را که می گویید انجام دهند چون شما می‌گویید. آنها هم مثل بزرگ‌ترها احتیاج به توضیح دارند. اگر زمان کافی برای توضیح دادن نگذارید، بچه‌ها در ارزش‌های مورد احترام شما دچار تردید می‌شوند. پدر و مادرهایی که برای بچه‌ها دلیل می‌ آورند و توضیح می‌دهند، به آنها فرصت درک کردن و یادگیری بدون قضاوت را می دهند.

انتظاراتتان را واضح و روشن بیان کنید. اگر مشکلی وجود دارد، آن را توضیح دهید، احساساتان را بیان کنید و اجازه دهید فرزندتان در پیدا کردن راه حل به شما کمک کند. نسبت به پیشنهادات کودک گشاده‌رو باشید و امکان عملی شدن پیشنهادش را بررسی کنید. بچه‌هایی که در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت می‌کنند، خلاق‌تر هستند.

7. منعطف باشید و شیوه فرزندپروری‌تان را به‌روز کنید: اگر دائما احساس می‌کنید رفتار فرزندتان باعث سرافکندگی شما می‌شود، شاید انتظارات غیرواقع‌گرایانه دارید. پدر و مادرهایی که همیشه به بایدها فکر می‌کنند (مثلا "دخترم باید در مدرسه از همه بهتر باشد") بهتر است در مورد تحولات رشد کودک مطالعه کنند یا با یک روانشناس کودک صحبت کنند.

محیطی که بچه‌ها در آن رشد می‌کنند، تاثیر زیادی در رفتار بچه‌ها دارد. اگر از رفتار کودک ناراضی هستید می‌توانید محیطی را که باعث ایجاد آن رفتار شده تغییر دهید. اگر دائما به کودک دو ساله‌تان "نه" می‌گویید، محیط اطراف را به گونه‌ای تغییر دهید که محدودیت‌های کمتری در آن وجود داشته باشد. این کار تنش‌های کمتری هم برای شما و هم برای کودک ایجاد می‌کند.

وقتی فرزندتان بزرگ می‌شود، شما هم باید به مرور شیوه فرزندپروری‌تان را تغییر دهید. توجه کنید چیزی که الان برای کودکتان کارآمد است، یک یا دو سال دیگر کارآمد نخواهد بود.

8. نشان دهید که عقشقتان به کودکتان بی‌قید و شرط است: شما به عنوان پدر و مادر، مسئول هدایت و راهنمایی فرزندتان هستید. اما شیوه‌ای که برای راهنمایی فرزندتان به کار می‌برید، واکنش فرزندتان را تعیین می‌کند.

در برخورد با فرزندتان از انتقاد، سرزنش یا پیدا کردن مقصر پرهیز کنید. این کارها عزت‌نفس کودک را پایین می‌آورند و باعث رفتارهای مقابله‌ای و لجبازی می‌شوند. در عوض کوچک‌ترین رفتارهای مثبت او را تشویق کنید. به او بگویید گرچه انتظار دارید دفعه بعد بهتر عمل کند اما عقشق و علاقه‌تان به او بی‌قید و شرط است.

9. محدودیت‌های خود به عنوان والدین را بشناسید: با این واقعیت روبربه‌رو شوید: شما یک پدر یا مادر کامل نیستید. شما نقاط ضعف و قوتی دارید؛ نقاط قوتتان را بشناسید و آنها را تقویت کنید، نقاط ضعفتان را هم بشناسید و روی بهبود آنها کار کنید. سعی کنید انتظارات واقع‌گرایانه‌ای از خودتان داشته باشید.

در وهله اول روی چیزهایی که نیاز به توجه بیشتری دارند تمرکز کنید نه همه چیز. قبول کنید که نمی توان همه چیز را یک دفعه درست کنید. گاهی وقت‌ها هم زمان‌هایی را به خودتان اختصاص دهید و کارهایی که خوشحالتان می‌کند انجام دهید.

توجه به نیازهای خودتان خودخواهی نیست. فقط نشان می‌دهد که شما به بهزیستی خودتان هم اهمیت می‌دهید و می‌توانید در این زمینه الگوی خوبی برای وفرزندتان باشید.

می توانید به طور آنلاین و رایگان از طریق تست "چگونه پدر یا مادری هستی؟" ارزیابی کنید که آیا از شیوه های سمی برای تربیت فرزند خود استفاده می کنید یا نه.

با وجود بهترین تلاش های والدین برای شناخت کودک و نوجوان خود، برخی اوقات به نظر می رسد مشکلات فرزندان برای آنها غافلگیر کننده است. در مواجهه با مشکلات رفتاری و هیجانی (مانند رفتارهای پرخطر غیر قابل کنترل) باید حتماً از روانشناس متخصص کودک و نوجوان کمک بگیرید. برای رزرو وقت مشاوره و ارزیابی کلیک کنید.

همچنین می توانید مهارت های فرزندپروری خود را با خواندن کتاب های روانشناسی در زمینه کودک و نـوجوان  یا حضور در کـارگـاه های فرزندپروری ارتقا دهید.

دریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره زیر تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ است.