14 علت خودزنی با تیغ در نوجوانان + نحو برخورد صحیح والدین

گاها افراد برای مقابله با احساسات دردناک، عمداً به خودشان صدمه می‌زنند؛ در واقع خودزنی راهی برای کنترل یا رهایی از احساسات بد است. خودآزاری نشان‌ می‌دهد، فرد عمیقاً ناراحت و آشفته است.

متن این مقاله را می توانید از طریق فایل زیر گوش دهید:

خودزنی نشانه چیست؟

• کنترل یا سرکوب احساسات و رسیدن به آرامش

• حساس پوچی

• ناامیدی

• درخواست کمک

• تاثیرگذاری بر دیگران یا جلب ترحم آن‌ها

• تلافی کردن

خودآزاری را باید جدی گرفت؛ چراکه ممکن است تبدیل به عادت شود. خودزنی بیش از حد می‌تواند منجر به صدمات جدی، زخم، بیماری و مرگ شود. احتمال خودکشی در نوجوانانی که به خود آسیب می‌زنند بیشتر است.

مطلب مرتبط: احتمال خودکشی در کدام نوجوان بیشتر است؟ + 11 راهکار به والدین

خودزنی در نوجوانان چگونه اتفاق می‌افتد؟

خودآزاری به طرق مختلف اتفاق می‌افتد، برخی از انواع خودزنی در نوجوانان جدی‌تر و خطرناک‌تر از دیگر انواع آن است. انواع خودآزاری یا خودزنی عبارتند از:

• بریدن، خراشیدن یا علامت گذاری بدن

• کندن دلمه‌ زخم‌ها به طوری که خوب نشوند

• کشیدن یا کندن مو

• سوزاندن بدن

• گاز گرفتن یا زدن خود

• خود را به جسم سختی کوبیدن یا محکم زدن خود با شیء سنگین و سفت

البته برخی از نوجوانان به روش‌هایی غیرمستقیم با احساساتشان کنار می‌آیند. این روش‌ها عبارتند از سیاه‌مستی، سوءمصرف مواد مخدر، داشتن رابطه‌ جنسی خطرناک یا گرسنگی کشیدن.

مطلب مرتبط: کدام رفتارهای جنسی بچه‌ها هشداردهنده است؟ ( از کودکان نوپا تا نوجوانان)

خودآزاری دیجیتال یا خودزنی سایبری چیست؟

 در خودآزاری دیجیتال یا خودزنی سایبری، نوجوانان در سایت‌ها یا رسانه‌های اجتماعی هویت‌های ساختگی برای خودشان می‌سازند و برای خود واقعی‌شان نظرات توهین‌آمیز می‌نویسند. هویت‌های جایگزین نیز ممکن است نظرات توهین‌آمیزی از دیگران دریافت کنند.

مطلب مرتبط: چکار کنیم تا نوجوان قربانی زورگیری در فضای مجازی نشود؟ + مصادیق قلدری اینترنتی

علائم خودآزاری یا خودزنی در نوجوانان

جوانانی که به خود آسیب می زنند، گاهی سعی می‌کنند آن را پنهان کنند. آنها اغلب از رفتار خود خجالت می کشند و نگران هستند که مردم از دستشان عصبانی شوند، آنها را طرد کنند یا درک نکنند که چرا به خود آسیب می‌زنند.

اگر نگران این هستید که مبادا فرزند نوجوانتان به خودش آسیب برساند، باید حواستان به علائمی که در ادامه ذکر می‌شود، باشد.

علائم رفتاری نوجوانانی که خودزنی می‌کند

فرزند شما ممکن است:

• دچار اختلالاتی در خواب و تغذیه شود.

• علاقه‌ خود را به فعالیت هایی که معمولاً از آن ها لذت می‌برد، از دست بدهد، یا دیگر نخواهد دوستانش را ببیند.

•  از انجام شنا یا ورزش‌هایی که پاها، بازوها یا نیم تنه‌‌اش دیده ‌شود خوداری کند. یا  همیشه لباس‌هایی ‌بپوشد که بازوها و پاهایش را بپوشاند.

• ترک تحصیل کند یا افت درسی داشته باشد.

• اشیایی مانند تیغ، چاقو، فندک یا کبریت را قایم کند.

علائم احساسی نوجوانانی که خودزنی می‌کند

فرزند شما ممکن است:

• خلق و خو و رفتارش شدیداً تغییر کند

• حساس و زودرنج شود

• سریع از کوره در رفته و کنترل خود را از دست بدهد

• غمگین باشد و احساس پوچی یا ناامیدی کند

• احساس بی‌ارزشی یا گناه داشته باشد

• دیگر به ظاهرش اهمیتی ندهد

علائم فیزیکی نوجوانانی که خودزنی می‌کند

فرزند شما ممکن است:

• زخم‌هایش را از شما پنهان کند یا از آن‌ها حرفی نزند.

• آشفته باشد.

• بسیار کند، ضعیف، خسته و کم‌انرژی به نظر برسد.

اگر فرزند شما به خودش آسیب می‌زند، مهم است که زودتر وارد عمل شوید و او را تشویق کنید تا با یک روانشناس نوجوان حرفه‌ای صحبت کند. با چنین حمایتی، چرخه‌ی خودزنی شکسته شده و فرزند شما راه‌های درست برای مقابله با احساساتش را می‌آموزد.

علت خودزنی در نوجوانان

برای اینکه از خودزنی نوجوانان جلوگیری کنیم باید در ابتدا بدانیم دلیل خودزنی نوجوانان چیست. پاسخ ساده‌ای برای علت خودزنی در نوجوانان وجود ندارد، اما، به طور کلی، برخی از نوجوانان سعی می‌کنند با خودآزاری باعث ترشح اندروفین شوند که تنش و اضطراب را کاهش می‌دهد؛ در حالی که برخی دیگر می‌خواهند با این کار درد فیزیکی را جایگزین احساس پوچی و بی‌حسی کنند. استرس و فشار، اضطراب و افسردگی باعث خودآزاری می‌شوند.

سایر احساساتی که دلیل خودزنی در نوجوانان را افزایش می‌دهد، عبارتند از:

• عصبانیت

• غمگینی

• طرد شدن توسط همسالان یا بزرگسالان

• تنهایی

• زودرنجی

• معضلات اجتماعی

• اختلافات خانوادگی

• رسانه‌های اجتماعی، از جمله فیلم‌ها و عکس‌هایی که حاوی محتوای خودزنی

والدین در مواجهه با خودزنی فرزند نوجوانشان بیشتر از سایر رفتارهای ناهنجار او وحشت‌زده می‌شوند یا عکس‌العمل نامناسب نشان می‌دهند. متأسفانه، چنین واکنشی نسبتاً رایج است؛ این درحالی است که واکنش و رفتار صحیح والدین نقش مهمی در جلوگیری از خودزنی نوجوان دارد.

بریدن پوست یا تیغ زدن دست در نوجوانان معروف‌ترین شکل خودآزاری است. نوجوانان با استفاده از ناخن، تیغ، چاقو یا حتی کلاهک خودکار این کار را انجام می‌دهند.

نوجوانان مبتلا به اضطراب، افسردگی، اختلالات تغذیه‌ای، اختلال شخصیت مرزی و اختلال استرس پس از سانحه، نوجوانانی که سابقه‌ آسیب روحی روانی، نادیده گرفته شدن، سواستفاده یا بدرفتاری را دارند ممکن است خودآزاری کنند.

مطلب مرتبط: چگونه افسردگی را در نوجوانان تشخیص دهیم؟

 

سایر دلایل خودزنی نوجوانان

• عزت نفس پایین

• احساس ناامنی در مدرسه یا خانه

• کمال‌گرایی

• درگیری‌های مکرر با دوستان یا خانواده

• رفتار بدون فکر

• تمایل به رفتارهای پرخطر و ناسالم (رفتارهایی که می‌تواند منجر به آسیب فیزیکی شود(

شیوه درست برخورد با خودزنی نوجوانان

اگر متوجه شوید فرزندتان به خودش آسیب می‌زند، ممکن است شوکه و عصبانی شوید، بترسید، یا حتی احساس گناه کنید. شاید درک این موضوع برای شما سخت باشد اما با حفظ آرامش، احترام گذاشتن، قضاوت نکردن و گوش دادن به نوجوانتان، رفتار و احساسات او را بهتر درک می‌کنید و راحت‌تر می‌توانید به او کمک کنید.

1. نوجوان را درک کنید: مهمترین کاری که باید انجام دهید این است که به فرزند خود این اطمینان خاطر را بدهید که احساسات شدید او طبیعی هستند اما کنار آمدن با این احساسات آن هم در دوران نوجوانی سخت است.

2. با فرزندتان صحبت کنید: بهتر است آرام، مستقیم و بی‌غرض با او صحبت کنید. بهتر است اینطور شروع کنید: " متوجه نشده بودم که انقدر فشار روی تو هست. می‌تونی در این باره با من صحبت کنی. من از دستت عصبانی نمی‌شم."

3. عصبانیت نشوید: اصلاً با عصبانیت یا تهدید واکنش نشان ندهید. اینکه بگویید فرزندتان فقط برای جلب توجه این کار را انجام می‌دهد نیز کمکی نخواهد کرد؛ چراکه دلیل اصلی خودآزاری یا خودزنی در نوجوانان فقط جلب توجه نیست.

4. نوجوان را سرگرم کنید: معمولاً افراد حین آسیب رساندن به خودشان، حواس‌پرت و بی‌احیتاط هستند و هیچ توجهی به بدنشان ندارند. اگر  حس می‌کنید فرزند شما هم همین‌طور است، او را صدا بزنید و سرش را با کار دیگری گرم کنید.

5. به زخم‌ها او توجه کنید: برای هر گونه بریدگی یا جراحت با آرامش و بدون داد و بیداد کمک های اولیه را ارائه دهید. برای هر چیزی که جدی به نظر می رسد، از پزشک کمک بگیرید. این کار می‌تواند به کودک شما نشان دهد که بدن او مهم است و ارزش مراقبت دارد.با آرامش به او بگویید: "می‌خوام بهت کمک کنم بریدگی‌هات زودتر خوب شن» یا «بیا یکم ضد عفونی کننده روی زخمت بزنیم که سریع‌تر خوب شه".

6. به دوستان فرزندتان توجه کنید: تحقیقات نشان می‌دهد نوجوانانی که به خودشان آسیب می‌رسانند، معمولاً با دوستانی که همین کار را انجام می‌دهند، وقت می‌گذرانند.

7. مراقبت مصرف مواد مخدر و الکل باشید: خودزنی همیشه بریدن پوست دست و پا نیست، فرزند شما ممکن است به دلیل مصرف الکل یا مواد مخد به طور تصادفی آنقدر عمیق پیش برود که شاهرگش را ببرد.

چگونه با نوجوان درباره خودزنی صحبت کنیم؟

می‌توانید از فرزندتان سؤالاتی درباره خودآزاری بپرسید، با توجه به این که افرادی که به خود آسیب می‌زنند ممکن است از این موضوع خجالت بکشند. به همین دلیل مهم است که شما بیشتر شنونده باشید، نوجوان را قضاوت نکنید و  بدون قطع کردن صحبتش، فقط به فرزندتان گوش دهید.

برای شروع صحبت می توانید از مثال‌های زیر استفاده کنید:

• من متوجه زخم‌های روی بازوت شدم. امیدوارم گفتنش ناراحتت نکنه. دوست داری درباره بهم بگی که کی این اتفاق برات می‌افته؟

• می بینم که خیلی ناراحتی. ممکنه ترسیده باشی. منم می‌ترسم. اما می‌تونیم باهم حلش کنیم.

• وقتی به خودت آسیب می‌زنی، من متوجه می‌شم که چقدر ناراحتی. شاید از اینکه فهمیدم خوشت نیاد. اما من نمی‌خوام سوال پیچت کنم. فقط می‌خوام اگر دوست داری و آماده‌ای کمکت کنم.

چه زمانی باید برای درمانی خودزنی نوجوان به روانشناس مراجعه کرد؟

ممکن است فرزند شما بتواند از این کار دست بکشد، اما حمایت یک روانشناس نوجوان حرفه‌ای ضروری است. در واقع روانشناس متخصص در زمینه نوجوانان با توجه به نیاز فرزند شما درمان‌های مختلفی را توصیه می‌کند. درمان ممکن است شامل درمان روانشناختی یا مشاوره با والدین یا خانواده‌درمانی باشد.

مشاوره به نوجوانان کمک می‌کند تا دلیل خودآزاری را متوجه شوند و بیاموزند که چطور باید جلوی این کار را بگیرند. در طول جلسات مشاوره، روانشناس به نوجوان کمک می‌کند تا احساساتش را درک کرده و به روش‌های درست و موثر آن‌ها را مدیریت و بیان کنند.

اگر فرزند شما راحت نیست که جلسات مشاوره حضوری داشته باشد، می‌توانید به او پیشنهاد دهید از خدمات پشتیبانی و مشاوره‌ی آنلاین یا تلفنی استفاده کند.

شیوه دریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره 02126722420 یا 02126722417 تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ به شماره 09120499760 پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ به شماره 09935968010 است.