چقدر باید به فرزند نوجوانم استقلال بدهم؟

بیشتر دعواهای بین نوجوانان و والدین به دلیل حس استقلال طلبی در دوران بلوغ است. در واقع فرزند شما برای ورود به دوره بزرگسالی نیاز به استقلال نسبی در نوجوانی دارد. در این مقاله به این سوال همیشگی پدر و مادرها پاسخ می دهیم که استقلال در دوران نوجوانی تا کجا باید پیش برود که حد و مرزهای خانواده حفظ شود و نوجوان هم آسیب نبیند؛ در عین حال نوجوان هم مسیر تبدیل شدن به یک بزرگسال مستقل را به خوبی طی کند.

علت استقلال طلبی نوجوانان چیست؟

یکی از ویژگی‌های دوره نوجوانی، خلاقیت بسیار بالای نوجوان‌ها است. آنها شدیداً تمایل دارند چیزهای جدید را کشف کنند تا از این طریق خودشان را بیشتر بشناسند. بنابراین فرزند شما برای قرار گرفتن در مسیر درست نیاز به استقلال نسبی در نوجوانی و درجه‌ای از خودمختاری دارد. در حقیقت نوجوان باید حس کند، پدر و مادرش محدودیت های کمتری برایش وضع می‌کنند و نسبت به گذشته آزادتر و مستقل‌‌تر است.

در واقع نوجوانان به درجه‌ای از آزادی و استقلال نیاز دارند تا بتوانند در آینده به بزرگسالانی پخته و مسئولیت‌پذیر تبدیل شوند. شرایط ایدئال این است که وقتی فرد برای پذیرش مسئولیت‌های اجتماعی مثل تحصیلات عالی یا اشتغال آماده می‌شود، باید در سال‌های نوجوانی آزادی نسبی را تجربه کرده باشد تا بتواند:

• تصمیمات خوبی بگیرد

• مشکلاتش را حل کند

• ارزش‌های مورد قبولش را شناسایی کند

• هویت خودش را شکل دهد

• به لحاظ مالی و احساسی، استقلال بیشتری را تجربه کند

این توانمندی‌ها یک شبه به دست نمی‌آیند. یک روند طولانی مدت از نوجوانی تا جوانی در جریان است تا نوجوان کشف کند، یاد بگیرد، تمرین کند و درباره خودش و زندگی‌اش بیشتر بداند و مسئولیت هایش را بپذیرد.

حد مناسب استقلال در دوران نوجوانی چقدر است؟

هر قدر که بچه‌ها بزرگ‌تر می‌شوند، به استقلال بیشتری نیاز دارند تا دوره گذار از کودکی به بزرگسالی را به خوبی طی کنند. اما سوال اینجاست که حد استقلال در دوران نوجوانی چقدر است؟ فراموش نکنید، رها کردن نوجوان به معنی استقلال نیست. به طور قطع والدین باید همیشه از نوجوان حمایت کنند. یادتان باشد تنها گذاشتن نوجوان در شرایط سخت به معنی دادن استقلال به او نیست. به علاوه والدین باید بر فعالیت‌های  فرزندشان نظارت کافی داشته باشند.

اما چطور می توان بین استقلال طلبی نوجوانان با حمایت و نظارت بر فعالیت‌های آنها تعادل برقرار کرد؟ اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که باید بدانید این است که این موضوع برای هر نوجوان متفاوت است و نمی‌توان یک دستورالعمل برای همه نوجوان ها صادر کرد. ولی بر اساس این فاکتورها می‌توانید تصمیم بگیرید که چه مقدار آزادی و استقلال برای نوجوان شما لازم است:

• سن شناسنامه‌ای نوجوان

• سن عاطفی نوجوان

• میزان پختگی نوجوان

• میزان اعتماد به نفس نوجوان

• میزان خودباوری و عزت نفس نوجوان

• کیفیت رابطه نوجوان با شما و والد دیگر

• میزان حمایت‌گری شما و والد دیگر

• میزان تمایل نوجوان به ریسک‌پذیری

• شرایط خاص هر خانواده

• دوستان نوجوان

برای تصمیم‌گیری درباره میزان استقلال نوجوان، توجه به همه این فاکتورها لازم است. گاهی هم لازم است درباره یک موضوع خاص، استقلال بیشتری به نوجوانتان بدهید.  مثلا در مورد وقت گذرانی با دوستان، آزادی بیشتری به او بدهید و در مورد زمان بازگشت به خانه سخت‌گیری بیشتری داشته باشید. پیدا کردن حد مناسب استقلال نوجوان به صبوری و شکیبایی شما نیاز دارد و میزان آن می‌تواند با توجه به رفتارهای نوجوان و شرایط شما تغییر کند.

در ادامه دکتر آسیه اناری، عضو هیئت مدیره انجمن روانشناسی بالینی کودک و نوجوان نکاتی را درباره استقلال نوجوانان بیان کرده است.

چرا نوجوانان از والدین خود فاصله می گیرند؟

یک مسئله رایج در دوران نوجوانی، دور شدن نوجوان از خانواده و ارتباط بیشتر با دوستان است. نوجوانان این کار را برای شناخت بیشتر خودشان انجام می‌دهند. این شرایط تا حد زیادی طبیعی است اما اگر ارتباط نوجوان به صورت کامل با خانواده قطع شد، اینجاست که زنگ خطر به صدا در می‌آید. شما باید همیشه روی نوجوانتان نظارت داشته باشید تا بتوانید به موقع از قطع ارتباط او با خانواده جلوگیری کنید.

در اینجا راهکارهایی ارائه داده‌ایم که به پدر و مادرها کمک می‌کند چطور نوجوان را هدایت کنند تا قدم به قدم مستقل تر شود:

1. درباره مسائلی که اتفاق می‌افتد با نوجوان صحبت کنید: وقتی پدر یا مادر یک نوجوان هستید، باید خودتان را جای او بگذارید تا ببینید چطور فکر می‌کند. در طول زندگی‌اش همیشه شما به او گفته‌اید چه کار بکند و چه کار نکند. حالا زمانش رسیده که بگذارید خودش درباره مشکلات و مسائلش تصمیم بگیرد. اگر تصمیم نادرستی گرفته، انتقاد نکنید. در عوض با صحبت کنید، از او سوال کنید که چه چیزهایی باعث شد این تصمیم را بگیرد.

لازم نیست به‌طور مستقیم به او بگویید چه کار کند. بلکه تنها همراهیش کنید. اگر پذیرا باشد، در صورتی که اشتباه کند خودش از شما می‌خواهد راهنماییش کنید.

2. هر وقت مسئولانه عمل کرد، آزادی و استقلال بیشتری به او بدهید: اگر فرزندتان چند سال است که باید 8 شب در خانه باشد و همیشه به این قانون پایبند بوده، حالا که وارد دوره دوم دبیرستان شده، می‌توانید زمانش را یک ساعت بالاتر ببرید. این کار به فرزندتان نشان می‌دهد شما به او اعتماد دارید و می‌دانید که می‌تواند تصمیمات عاقلانه‌تری بگیرد. خیلی مهم است که نوجوان این را بداند.

اگر فرزندتان بداند که شما به او اعتماد دارید و تصمیماتی را که می‌گیرد، قبول دارید او هم به خودش و تصمیم‌هایش اطمینان بیشتری می‌کند. این اعتماد به خود در بزرگسالی حیاتی است و اگر نباشد، فرزندتان دائم اشتباهات تکراری را در زندگی‌اش انجام می‌دهد.

3. توانایی‌ها و نقاط قوت فرزندتان را برجسته کنید: نقاط قوت و توانایی‌های فرزندتان را بدانید و به آنها اشاره کنید. وقتی نوجوان بر اساس توانمندی‌هایش تشویق می‌شود و بر اساس نقاط ضعفش سرزنش نمی‌شود، حس خودباوری و اعتماد به نفسش تقویت خواهد شد. وقتی نوجوان حس خوبی به خودش داشته باشد، تصمیمات درست‌تری می‌گیرد. وقتی فرزندتان بداند که والدینش به او افتخار می‌کنند، با قوت و قدرت بیشتری، تصمیمات درست می گیرد.

4. درباره نقاط ضعف فرزندتان با او صحبت کنید: نوجوان باید نقاط ضعفش را هم بداند. این کار به اندازه دانستن نقاط قوت مهم است. اگر نوجوان بداند در چیزی یا کاری خوب نیست، به جای اینکه خودش را به دردسر بیندازد یا در موقعیت‌های سخت قرار دهد، درخواست کمک می‌کند. البته وقتی درباره نقاط ضعف صحبت می‌کنید باید مهربان و ملایم باشید و دقیقاً برایش بگویید که چرا دانستن نقاط ضعف مهم است.

حالا که فرزندتان نوجوان شده، شما هم باید با او رشد کنید. دوران نوجوانی با دوران کودکی تفاوت بسیاری دارد. نمی‌توانید با فرزندتان مانند وقتی که کودک بود، رفتار کنید. نوجوان را جدی بگیرید و تا جایی که شرایط و پختگی نوجوان اجازه می‌دهد، او را آزاد بگذارید تا تجربه کند. اما در عین حال نظارت کافی هم داشته باشید. اگر دیدید اوضاع از کنترل شما خارج است، از یک روانشناس کمک بگیرید.

باتوجه به اینکه رفتارها و برخوردهای روزانه شما شخصیت و رفتار فرزندتان را شکل می‌دهد، وظیفه شما به عنوان پدر یا مادر چالش بر انگیز است. این وظیفه به عشق، از خود گذشتگی، اختصاص دادن وقت و توجه زیاد نیاز دارد و شما در این مورد استحقاق دریافت هرگونه کمک و تشویقی را دارید. بر همین اساس مرکز مشاوره یاسان برای نخستین بار در کشور طرح "کوچینگ والدین" یا مربی والدین "از پیش از تولد فرزند تا دوران بلوغ" را به پشتوانه سال‌ها تجربه بالینی روانشناسان این مجموعه اجرا می‌کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره کوچینگ والدین کلیک کنید.

علاوه بر این مرکز مشاوره یاسان ارائه دهنده خدمات مشاوره آنلاین، حضوری و تلفنی به مراجعان است. کافیست برای دریافت وقت مشاوره از روانشناس کودک و نوجوان کلیک کنید.

همچنین می توانید مهارت های فرزندپروری خود را با خواندن کتاب های روانشناسی در زمینه کودک و نـوجوان  یا حضور در کـارگـاه های فرزندپروری ارتقا دهید.

شیوه دریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان نوجوان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره زیر تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ است.